Geometriya 7-sinf

To4g4ri chiziqda yotmagan nuqtadan shu to4g4ri chiziqqa per pendikulyar 
qilib faqat bitta to4g4ri chiziq o4tkazish mumkin.
 
Bu xossani teskarisini faraz qilish usuli yordamida mustaqil isbotlang.
Savol, masala va topshiriqlar
Smartfonlar uchun burchakni o4l chay-
digan dasturiy ilo valar ishlab chi qilgan 
bo4lib, ular yor 
damida bur chaklarni 
masofadan o4l chash mumkin. Rasmda 
mashhur 
Misr ehromlaridan birining 
cho4qqisidagi burchakni s
hu dastur 
yordamida o4l chash tasvirlangan.
41

---

42
AMALIY MASHG‘ULOT
2. Transportirdan to4g4ri foydalanish.
1. Ixtiyoriy 
OB
nur chizib olinadi.
2. Transportirning asosini berilgan 
OB
nur ustiga, 
markazini esa 
O
nuqtaga 2-rasmda ko4rsatilgan 
holatlarning biridagidek qilib qo4yiladi.
3. Transportir shkalasidan burchakning berilgan 
gradus o4lchovini ko4rsatuvchi bo4linmasi 
topiladi va uning to4g4risiga 
A
1
(
A
2
)
nuqta 
qo4yiladi.
4
. 
O
va 
A
1
(
A
2
)
nuqtalar orqali nur o4tkaziladi. 
Natijada berilgan gradus o4lchovli 

A
1
OB
(

A
2
OB)
burchak hosil bo4ladi.
1. 
B
alandlikni to4g4ri o4lchash.
Biror jismning balandligi uning eng baland nuqtasidan asosi yotgan 
tekislikka tushirilgan perpendikulyar uzunligi bilan aniqlanadi. Agar bunday 
perpendikulyarni tushirish imkoni bo4lmasa, unga teng bo4lgan kesma balandlik 
sifatida qaraladi (
1-rasm
). Masalan, bino, piramida, minora balandligi yoki 
quduq chuqurligi va hokazo. Ba’zida tekislikdagi yassi shakllar balandligi ham 
shunday aniqlanadi.
a) Choynak, piyola, kosa, guldon, qozon kabi turli uy jihozlarining balandligini 
o4lchash yo4lini o4ylab toping va ularning balandliklarini o4lchang.
b) To4g4ri burchakli parallelepiped, uchburchakli piramida, konus va shar kabi 
geometrik shakl (jism) modellarining balandliklarini o4lchang.
O
O
B
B
C
A
1
A
50
0
a)
a)
O
B
A
2
b)
2
1
3