Geometriya 7-sinf

4
KESMALARNI TAQQOSLASH
Kesmani nurga qo4yish amalini shaffof plyon ka yoki sirkul bilan amalga 
oshirish mumkin.
Kesmalar teng bo4lmasa, biri ikkinchisidan uzun yoki qisqa bo4ladi. Ikkita 
kesmani o4zaro taqqoslash uchun har ikkala kesmani bitta nurga qo4yib ko4rish 
kerak. So4ng, quyidagi hollardan qaysi biri bo4lishiga qarab, kesmalarning o4zaro 
1.
1-rasmdagi shakllardan qaysilari ustma-ust 
tushadi?
2.
Tevarak atrofingizdan shakli ham, o4lchamlari 
ham bir xil bo4lgan narsalarga misollar 
keltiring.
12

---

13
Kesmaning o4rtasi 
deb uni o4zaro teng ik kita 
kesmaga ajratuvchi nuqtaga ayti ladi.
6-rasmda 
AB
 
kesmaning o4rtasi bo4lgan
 
C
nuqta tasvirlangan. Chizmada teng kesmalar bir 
xil sondagi chiziqchalar bilan belgilanadi.
6
7
a)
b)
c)
e)
g)
h)
f)
d)
tengligi yoki uzun-qisqaligi (ya’ni katta-kichikligi) haqida xulosa chiqariladi. 
5
a
-rasmda 
AB 
va
 CD 
kesmalar teng, 5
b
-rasmda 
AB 
kesma 
CD 
dan uzun, 5
c
-rasmda 
esa qisqa.
5
A
1
A
1
A
1
B
1
B
1
B
1
C
1
C
1
C
1
D
1
D
1
D
1
A
A
A
B
B
B
C
C
C
D
D
D
AB
 
kesma
 
CD
kesmaga teng
AB
 
kesma
 
CD
 
kesmadan uzun
AB
 
kesma
 
CD
 
kesmadan qisqa
a)
b)
c)
A
С
B
AC = CB
1.
Qanday shakllarni o4zaro teng deymiz?
2.
7-rasmdagi shakllarning qaysilari o4zaro teng?
3.
Quyidagi harf qismlarining qaysilari geo met -
rik shakl sifatida o4zaro teng?
a, b, g, d, i, y, n, o, p, u, q
4
.
8
a
-rasmda tasvirlangan shaklni qog4ozga 
o4lchamlarini o4zgartirmagan holda chizib, 
qirqib oling. So4ng uni 8
b
-rasmdagi geomet rik 
shaklning ustiga qo4yish orqali, ularning teng 
yoki teng emasligini aniqlang.
5.
Qanday kesmalar o4zaro teng bo4ladi? 
6.
Kesmalar qanday taqqoslanadi?
7.
Kesmaning o4rtasi nima?
8.
To4g4ri chiziqda 
A
, 
B
, 
C
, 
D
nuqtalar berilgan. 
Uchlari shu nuqtalarda bo4lgan nechta kesma 
bor? Ularni yozing?
9. 
Biror kesma chizing va uning o4rtasini ko4z 
bilan chamalab toping. Natijani chizg4ich 
yordamida tekshiring. Mashqni takrorlang.
10*. 
Dehqonning kvadrat shaklidagi tomor qasi bor 
edi. U tomorqaning chorak qismini 9-rasmda 
ko4rsatilgandek qilib o4zi uchun qoldirdi. 
Qol gan qismini esa bir xil shakldagi teng bo4-
laklarga bo4lib, to4rt o4g4liga taqsimlab berdi. 
Dehqon buni qanday amalga oshirgan?