Geometrik nivelirlash haqida tushuncha

TRASSA BO‘YLAMA PROFILINI TUZISH, INSHOOTNI LOYIHALASH

Trassa bo‘ylama profili inshootni loyihalash va qurish uchun zarur. U piketlash va nivelirlash jadvallari asosida millimetrli qog‘ozda tuziladi. Trassa bo‘ylama profili ifodali bo‘lishi uchun tik masofalar masshtabi ufqiylarnikiga qaraganda 10—20 marta yirik qilib olinadi.

Har bir inshoot bo‘ylama profilini tuzish uchun standart mas- shtablar qabul qilingan. Bo‘ylama profilda mavjud va loyihaviy qiymatlar birgalikda maxsus profil to‘rida joylashtiriladi.

Kanal trassasining bo‘ylama va ko‘ndalang profillari.

Masshtablar: ufqiy chiziqlar 1:2 000, tik chiziqlar 1:100,

ko‘ndalang profil 1:500.
da sug‘orish kanali tubi chizig‘ini loyihalash uchun qabul qilingan shartli profil to‘ri keltirilgan. Bo‘ylama profil tuzish piketlar, plyusli nuqtalarni tushirish va masofalar grafasini to‘ldirishdan boshlanadi, (4) qatorga nivelirlash jurnalidagi olingan piketlash va plyusli nuqtalar balandliklari 0,01 m gacha yaxlitlash- tirilib yoziladi; (1) qator piketlash daftarida berilganlar bo‘yicha to‘ldiriladi, qator o‘rtasidan trassa o‘qi o‘tkaziladi, trassa burilish- lariga esa ularning yo‘nalishi mil (strelka) bilan ko‘rsatiladi, konturlar chegaralari tushiriladi; (2) qatorga to‘g‘ri va egri chiziq- lar rejasida, trassa tomonlari yo‘nalishlari, ularning uzunliklari, egrining bosh nuqtalari va elementlari qiymatlari keltiriladi; (3),

(4) qatorlarga nivelirlangan nuqtalar oralig‘idagi masofalar va balandliklar yoziladi. Shartli ufqiy piketlar va plyusli nuqtalar balandliklari qabul qilingan masshtabda qo‘yiladi, hosil bo‘lgan nuqtalar to‘g‘ri chiziqlar bilan tutashtiriladi va shu yo‘sinda trassa bo‘ylama profili yasaladi. Ko‘ndalang profillar tegishli nuqtalar ustida ufqiy va tik masofalar masshtablari teng qilib tuziladi.

Profil tuzilgandan keyin chiziqli inshoot, masalan, kanal tubi loyihalashtiriladi. Buning uchun loyiha chizig‘i yer ishlari hajmi kam, tuproq qazish va to‘kish hajmlari taõminan teng va nishabligi kanal tubi yuvilib ketmaslik yoki loyqalanmaslik kabi shartlarni hisobga olgan holda o‘tkaziladi. Loyiha chiziq nishabligi quyidagi formula bo‘yicha hisoblanadi:

_{i =} H₂ H_{1 ,}

S

bunda: H₁ va H₂ loyiha chizig‘i boshlanish va oxirgi nuqtalar ba- landliklari, S bu nuqtalar orasidagi masofa, nishablik va masofa

(6) qatorga yoziladi. Loyiha to‘g‘ri chizig‘ida yotgan profil nuqtalari balandliklari


k k - 1
H = H + i S

formula bo‘yicha hisoblanib, (5) qatorga yoziladi. Loyihaviy balandlik H_l va yer balandligi H_yer ayirmasi

k l y e r
H = H - H

ish balandligi deyiladi, agar uning qiymati manfiy ishorali bo‘lsa, yer qazish (o‘yilma) chuqurligi, musbat ishorali bo‘lsa, tuproq to‘kish (ko‘tarma) balandligini ko‘rsatadi va u shunga muvofiq ravishda loyiha chizig‘i tagida yoki ustida yoziladi. Loyiha chizig‘ining yer bilan kesishgan nuqtalari nol ishlari nuqtalari deyiladi, ulardan oldingi piketgacha bo‘lgan masofa

^x = ^{r1  S}

r₁ r₂

formulada r₁ ning ishoralari e’tiborga olinmay hisoblanadi va uning qiymatidan foydalanib, nol ishlari nuqtalari balandliklari formula asosida topiladi. Loyihaviy qiymatlar formulalardan foydalanib, quyidagicha aniqlangan:

6- qatordagi loyihaviy chiziq nishabligi formula bo‘yicha

i = (75,00 - 76 ,20 ) : 400 = -0, 003.

5- qatordagi PK 0 + 60 va PK 1 nuqtalarning loyiha chizig‘i- dagi balandliklari (6.31) formula bo‘yicha tegishlicha:

H_{PK + 60} = 76,20 - 0,003 ½ 60 = 76,20 m;

1 0 2

PK 1
H = 76,02 - 0,003 ½ 40 = 75,90 m.

Ular tegishli ravishda loyiha chizig‘i tagi va ustida keltirilgan. PK + 60 nuqtadan nol ishlari nuqtasigacha bo‘lgan masofa quyidagi formula asosida topiladi:

1
x = (0,86 ½ 40) : (0,86 + 0,25) = 31,0 m.

Uning loyiha chizig‘idagi balandligi (6.31) formula asosida:

29
H = 76,02 - 0,003 ½ 31 = 75,93 m.

Bu qiymatlar profil to‘ri ustida va nol ishlari chizig‘ida yozil- gan.

Bo‘ylama profilda loyiha chizig‘i: uning nishabliklari, loyiha- viy va ish balandliklari qizil tushda, nol ishlari nuqtalari va masofalari ko‘k tushda hamma qolganlari qora tushda chiziladi va yoziladi.

Joyni ifodali tasvirlash maqsadida ko‘ndalang profil ufqiy va tik masshtablarni bir xil yirik masshtabda tuziladi.