Geologiya fanlari universiteti

Nivelirlashda ishlatiladigan reykalar
Reyka- uzunligi 3-4m, kengligi 8-10 smva qalinligi 2-2.5 sm keladigan taxtachadir. Taxtacha uchun qattiq yog’och tanlanadi. Reyka boshidan oxirigacha oq rang moyli bo’yoq bilan bo’yaladi, ikkala uchiga tunuka qoqiladi. Reyka maxsus mashina yoki shablon yordamida chiziqlar tortib santimetrlarga bo’linadi.
Santimetrli bo’laklar bir santimetr oralatib qora yoki qizil rangga bo’yaladi. Reykadan sanoq olishni osonlashtirish maqsadida har bir detsimetr ikkita 5 sm li bo’laklarga ajratiladi.


6-rasm. Reykalar

Masalan, 6-rasmda har bir detsimetr 5 sm dan qilib ikkiga bo’lingan, har bir detsimetrning birinchi besh bo’laigi Eharfiga o’xshaydi. Reykadagi detsimetrlar teskari yo’nalishda, ya`ni 0 dan boshlab reyka uchiga tomon raqamlar bilan belgilanadi (01, 02, 03…).Nivelirlashda ishlatiladigan reykalar yaxlit, surilma va buklama bo’ladi.

Yaxlit reykalarning (6-rasm, a,b,c) uzunligi 3 m bo’lib, santimetrli bo’limlar ikkala tomonida ham bor. Reykalarning santimetrli bo’limlari qora rangga bo’yalgan tomoni-reykaning qora tomoni, santimetrli bo’limlari qizil rangga bo’yalgan tomoni esa reykaning qizil tomoni deb ataladi. Qora tomonidagi raqamlar 0 dan, qizil tomonidagi raqamlar 4887 yoki 4787 sondan boshlab belgilanadi. Yaxlit reykalar uzun bo’lmaganligidan ularni olib yurish va saqlash bir muncha noqulaydir.
Surilma reykalar (6-rasm, d) uzunligi 2.1-2.2. m keladigan ikkita taxtadan iborat bo’lib, taxtalar bir-biriga temir band bilan biriktirilgan. Reykadam 2 m dan katta sanoq olishda uning orqadagi taxtasi surilib balandga ko’tariladi va oldindagi taxta eng oxirgi bo’lagiga aniq to’g’rilab vint bilan mahkamlanadi.
Buklama reykalar (6 - rasm, e) uzunligi 1.5-2.0 m keladigan ikkita taxtadan iborat bo’lib, taxtalar bir-biriga sharnir yordamida birlashtirilgan. Reykadan 2 m dan katta sanoq olishda orqa tomondagi reyka balandga ko’tarilib, vint bilan mahkamlab qo’yiladi.