Bog'liq Geologiya fanining boshqa fanlar bilan aloqadorligi
Beruniyning XI - asr boshlarida birinchi bo’lib daryo o’zanlarida cho’kindi jinslar donalari o’lchamining suv oqimi tezligiga qarab o’zgarishi qonuniyatini yaratganligi (keyinchalik Beruniy qonuni deb atalgan) katta ahamiyatga ega bo’ldi. Bu qonuniyat so’nggi yillarda V.I.Popov (1964 y.) tomonidan ishlab chiqilgan cho’kindi hosil bo’lishidagi fatsial birliklarning bosqichli dinamik tamoyiliga mos keladi. Beruniy o’zining «Mineralogik traktat» degan asarida (X -asrning birinchi yarimi) minerallar haqida chuqur va aniq ilmiy ma’lumotlar bergan. Minerallarni aniqlash va tasniflashda Beruniy faqat ularning rangi va shaffofligidan emas, balki qattiqligi va solishtirma og’irligidan ham foydalangan. Beruniyning zamondoshi buyuk olim, tabiatshunos va faylasuf Abu Ali ibn Sino ham geologiya fanining rivojlanishiga o’z hissasini qo’shgan. Ibn Sinoning geologic dunyoqarashlari uning ilmiy qomusi «Ashshifo» (Qalbni davolash) nomli kitobining «Tabiat» degan bo’limida yoritilgan.
Beruniyning XI - asr boshlarida birinchi bo’lib daryo o’zanlarida cho’kindi jinslar donalari o’lchamining suv oqimi tezligiga qarab o’zgarishi qonuniyatini yaratganligi (keyinchalik Beruniy qonuni deb atalgan) katta ahamiyatga ega bo’ldi. Bu qonuniyat so’nggi yillarda V.I.Popov (1964 y.) tomonidan ishlab chiqilgan cho’kindi hosil bo’lishidagi fatsial birliklarning bosqichli dinamik tamoyiliga mos keladi. Beruniy o’zining «Mineralogik traktat» degan asarida (X -asrning birinchi yarimi) minerallar haqida chuqur va aniq ilmiy ma’lumotlar bergan. Minerallarni aniqlash va tasniflashda Beruniy faqat ularning rangi va shaffofligidan emas, balki qattiqligi va solishtirma og’irligidan ham foydalangan. Beruniyning zamondoshi buyuk olim, tabiatshunos va faylasuf Abu Ali ibn Sino ham geologiya fanining rivojlanishiga o’z hissasini qo’shgan. Ibn Sinoning geologic dunyoqarashlari uning ilmiy qomusi «Ashshifo» (Qalbni davolash) nomli kitobining «Tabiat» degan bo’limida yoritilgan.
1445 yilda polyak olimi N.Kopernik «Osmon jismlarining aylanishi to’g’risida» nomli asarida Yer o’z o’qi atrofida va boshqa sayyoralar bilan birgalikda Quyosh atrofida aylanishini isbot etdi. Mirzo Ulug’bekning matematika va astronomiya fanlarining taraqqiyotiga qo’shgan hissasi beqiyosdir. U osmon jismlarining tarqalish qonuniyatini, harakatini va sonini aniqlash masalalarini to’g’ri talqin qilib bergan buyuk olimdir. Rus olimi M.V.Lomonosov geologiya faniga ulkan hissa qo’shgan. Uning «Yer qatlamlari haqida» nomli asari juda kata ahamiyatga ega bo’lgan. Uni Rossiya geologiyasining asoschisi deb bejiz aytishmagan. V.M.Severgin esa «Mineralogiya lug’ati» ni yaratgan. XVIII-asr oxirlarida ingliz geologiVilyam Smit stratigrafiya va paleontologiya fanlariga asos solgan. Ingliz olimi Ch.Layel «Geologiya asoslari» nomli kapital asarini XIX- asrning 30 - yillarida yozgan. Unda aktualizm usuli yordamida o’tmishdagi geologik jarayonlarni qayta tiklash mumkinligini isbotlab bergan. SHuningdek, u fransuz olimi J.Kyuve fikriga (katastrofik ta’limot tashviqotchisi) qo’shilmasdan, geologik o’zgarishlar sekin kechadigan va uzoq davom etuvchi evolyusion jarayonlardan iborat deb hisoblagan.
1445 yilda polyak olimi N.Kopernik «Osmon jismlarining aylanishi to’g’risida» nomli asarida Yer o’z o’qi atrofida va boshqa sayyoralar bilan birgalikda Quyosh atrofida aylanishini isbot etdi. Mirzo Ulug’bekning matematika va astronomiya fanlarining taraqqiyotiga qo’shgan hissasi beqiyosdir. U osmon jismlarining tarqalish qonuniyatini, harakatini va sonini aniqlash masalalarini to’g’ri talqin qilib bergan buyuk olimdir. Rus olimi M.V.Lomonosov geologiya faniga ulkan hissa qo’shgan. Uning «Yer qatlamlari haqida» nomli asari juda kata ahamiyatga ega bo’lgan. Uni Rossiya geologiyasining asoschisi deb bejiz aytishmagan. V.M.Severgin esa «Mineralogiya lug’ati» ni yaratgan. XVIII-asr oxirlarida ingliz geologiVilyam Smit stratigrafiya va paleontologiya fanlariga asos solgan. Ingliz olimi Ch.Layel «Geologiya asoslari» nomli kapital asarini XIX- asrning 30 - yillarida yozgan. Unda aktualizm usuli yordamida o’tmishdagi geologik jarayonlarni qayta tiklash mumkinligini isbotlab bergan. SHuningdek, u fransuz olimi J.Kyuve fikriga (katastrofik ta’limot tashviqotchisi) qo’shilmasdan, geologik o’zgarishlar sekin kechadigan va uzoq davom etuvchi evolyusion jarayonlardan iborat deb hisoblagan.
