Sana
Sinf
6 “A”
6 “B”
6 “V”
Fan: Geografiya.
Mavzu:
Geologik tuzilishi va foydali qazilmalari. Relyefi
Darsning maqsadi:
1. Ta’limiy maqsad: O`quvchilarga – fanning maqsad va vazifalari, nimalarni o`rganishi haqida, uning
yo`nalishlari haqida ma`lumot berish.
2. Tarbiyaviy maqsadi: O’quvchilarda do’stona munosabatlarni shakllantirish, dunyoda ro’y berayotgan
voqealarga o’z munosabatini bildirish va fikrlash qobiliyatini shakllantirish.
3. Rivojlantiruvchi maqsadi: O’quvchilarga yangi bilim berish, mavzu bo’yicha tushuncha tasavvurga ega
bo’lish, mustaqil fikrlashga o’rgatish va dunyoqarashini rivojlantirish.
Tayanch kompetensiya elementlari:
Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi: A2 geografik adabiyotlardan samarali foydalana olish,
ular asosida mavzuli axborotlarni tayyorlay olish, ommaviy axborot vositalari hamda Internet-
saytlardan geografik mazmunga ega bo‘lgan ma’lumotlarni topa olish va ularni tahlil qila olish.
O’z o’zini rivojlantirish kompetensiyasi:A2 bilimini mustaqil ravishda oshirib borish, o‘qib
o‘rganganlarini o‘rtoqlari bilan muhokama qilish; halol va to‘g‘ri so‘z bo‘lish, o‘z xatti-harakatini
nazorat qilish, do‘stona tanqidni to‘g‘ri qabul qilish, atrofidagi tabiat manzaralari va madaniy
landshaftlarni estetik his etish.
Milliy va umummadaniy kompetensiasi: A2 umuminsoniy va milliy qadriyatlarga e’tiqodli
bo‘lish, geografik sayohat va kashfiyotlar tarixini insoniyat tarixining ajralmas qismi sifatida
anglash, o‘zgalarning milliy va etnik xususiyatlari, an’ana va marosimlarini hurmat qilish.
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: A2 maktab, mahallasida olib borilayotgan tadbirlarda
maqsad yo‘lida faol ishtirok etish, muomala madaniyatga ega bo‘lish.
FK-fanga oid kompetensiyalar:
FK1-tabiiy, ijtimoiy-iqtisodiy jarayon hamda hodisalarni kuzatish, aniqlash, tushunish va
tushuntirish kompetensiyasi;
FK2- geografik obyektlar, joy nomlarini to‘g‘ri qo‘llay olish kompetensiyasi;
FK3-globus, geografik atlas va xaritalardan amaliyotda foydalana olish kompetensiyasi;
FK4-tabiatni muhofaza qilish va ekologik madaniyat kompetensiyasi.
Dars turi:
Amaliy, nazariy, aralash, noan`aviy, ananaviy.
Darsda qo’llaniladigan metodlar: Aqliy hujum, savol-javob, guruhlarda ishlash
Dars jihozi:
Darslik ,ko’rgazmali qurollar, Globus, dunyo tabiiy kartasi, atlasi, yozuvsiz xaritasi,
jadvallar, tarqatma materiallar
№
Dars taqsimoti
Daqiqa
1
Darsni tashkil qilish jarayoni
2 daqiqa
2
O’tilgan va uyga berilgan mavzuni so’rash, takrorlash
jarayoni
10 daqiqa
3
Yangi mavzu mazmunini tushuntirish jarayoni
20 daqiqa
4
Yangi mavzuni mustahkamlash, amaliy va mustaqil ishlar
bajarish jarayoni
8 daqiqa
5
Darsga yakun yasash, baholash metodlari
3 daqiqa
6
Uyga vazifa berish
2 daqiqa
Jami:
45 daqiqa
Darsning borishi
I. Tashkiliy qism
a) O’quvchilar bilan salomlashish.
b) Sinf xonasining darsga tayyorligini kuzatish.
d) O’quvchilar davomatini aniqlash.
II. O’tilgan va uyga berilgan mavzuni so’rash, takrorlash:
Uyga vazifani so`rab baholash:
a) og`zaki so`rov b) daftarni tekshirish v) tarqatma materiallar orqali.
III. Yangi mavzu bayoni.
Geologik tuzilishi. Afrika — qadimgi Gondvana quruqligining bir bo‘lagi. 180 mln yil
muqaddam Arabiston yarimoroli bilan birga yaxlit platformani hosil qilgan. Alp tog‘
burmalanishi davrida Qizil dengiz o‘rni ochilgan. Natijada Arabiston yarimoroli
evrosiyoga tutashib ketgan. Afrika materigi, asosan, qadimgi platforma ustida joylashgan
bo‘lib, ko‘proq tekislik va yassi tog‘liklardan iborat. Seysmik hududlar nisbatan kam.
Chekka shimoli g‘arbida Yevrosiyo plitasi bilan to‘qnashgan chegarada balandligi 4 165
m ga yetadigan Atlas burmali tog‘ tizmasi ko‘tarilgan. Quruqlikdagi eng yirik Sharqiy
Afrikayer yorig‘i 6 500 km masofaga cho‘zilgan bo‘lib, Akoba qo‘ltig‘idan Zambezi
daryosining quyi oqimigacha davom etadi. Olimlarning bashoratiga ko‘ra, kelajakda
Buyuk Afrika yer yorig‘idan sharqdagi hududlar materik oroli tariqasida (Madagaskar oroli
singari) Afrikadan ajralib ketadi. Bu zonada Yer po‘sti serharakat bo‘-lib, unga harakatdagi
vulqonlar (Kilimanjaro, Karisimbi) va zilzilalar xos. Sharqiy Afrika yassi tog‘ligi
palaxsalanib ko‘tarilgan gorst va grabenlardan iborat.
Foydali qazilmalari. Afrika turli xil qimmatbaho tabiiy boyliklarni o‘z zaminida asrab
yotgan ulkan xazinadir. Afrikada magmatik jinslarning keng tarqalishi rudali foydali
qazilmalarning ko‘plab tarkib topishiga sabab bo‘lgan. Afrika olmosqazib chiqarishda
dunyoda birinchi o‘rinda turadi. Qadimgi kristall jinslar temir rudasi, xrom, mis, rux, qalay,
uran rudasi, oltin va qimmatbaho toshlarga boy. Mashhur „ mis mintaqasi“ Zambiya va
Kongo Demokratik Respublikasi chegara zonasida joylashgan. Materikning botiq,
cho‘kindi jinslar to‘plangan joylaridatoshko‘mir, neft, tabiiy gaz, marganes rudalari, tuzlar,
fosforitlarkeng tarqalgan
Relyefi. Afrika hududi relyef xususiyatiga ko‘ra ikki qismga bo‘linadi. Mutlaq balandligi
1 000 metrgacha bo‘lgan tekislik, plato va tog‘liklardan tashkil topgan „past“ Afrika
Shimoliy va G‘arbiy Afrikani o‘z ichiga oladi. „Baland“ Afrika Sharqiy va Janubiy
Afrikani egallagan. „Past“ va „baland“ Afrika o‘rtasidagi chegara Angola-Efiopiya
yo‘nalishidan o‘tadi.
IV. Yangi mavzuni mustahkamlash, savol-javob o’tkazish: Savol-javob va mavzuning
asosiy mazmunini takrorlash orqali amalga oshiriladi.
1. Gondvana qanday yirik materik?
2. Afrika qanday foydali qazilmalarga boy?
3. Afrikaning ko‘p qismini qanday relyef shakli egallagan?
V. Darsga yakun yasash, baholash jarayoni:
O‘qituvchi o‘quvchilar bajargan yozma va og‘zaki javoblar uchun qo’yilgan baholarni
e’lon qiladi va yuzaga kelgan savollarga javob qaytaradi.
VI . Uyga vazifa berish: Mavzuni o`qib o`rganib kelish __________________
O’quv tarbiya ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari: _______ ______________.
(imzo)
