Geografiya va tabiiy resurslar fakulteti

TENG CHIZIQLAR USULI.
Teng chiziq (izoliniya)lar usuli bilan voqea va hodisalarning miqdor ko'rsatkichlari tasvirlanadi. Iqlim va ob-havo kartalari shu usulda tuziladi. 
Havo harorati izotermalari, yog'in-sochin miqdori (izogeta)ni, havo bosimi (izobatalar)ni, qor qalinligini ham teng chiziqlar bilan tasvirlash o'rinlidir. Karta o'qishni osonlashtirish 
maqsadida teng chiziqlar oralig'i miqdorning oshishiga qarab ranglar bilan bo'yab boriladi. Ranglar kartaning mazmuniga mos tanlanishi kerak, qor chizig'i, bosimi, yog'insochin 
miqdorlari «sovuq» (kulrang, och ko'k, ba'zan och qora) ranglar bilan tasvirlanadi. Ko'pincha izoliniyalarning qiymatlari miqdor ko'rsatkichlari bilan yozilib ifodalanadi. Iqlim kartalari 
meteorologik stansiyalarning ma'lumotlariga asoslangan. Tuzilayotgan kartaning aniqligi meteostansiyalarning qanchalik zich joylashganligiga bog'liqdir. Hozirgi vaqtda ob-havo 
to'g'risidagi ma'lumotlarning aksariyati «Meteor» kosmik apparatidan olinmoqda. 
NUQTALAR USULI.
Ushbu usuldan voqea va hodisalarning geograflk tarqalishini statistik ma'lumotlar asosida tasvirlashda foydalaniladi. Nuqtalar usulida miqdor va sifat 
ko'rsatkichlari nuqtalar yordamida tasvirlanadi. Miqdor ko'rsatkichlari nuqtalarning soni, kattakichikligi bilan tasvirlansa, sifat ko'rsatkichlari esa ularning rangi bilan tasvirlanishi 
mumkin. Bir kartada bir xil kattalikdagi va har xil rangdagi nuqtalar yordamida bir qancha voqea va hodisalarning geograflk tarqalishini ko'rsatsa bo'ladi. Masalan, O'zbekistonning 
geograflk atlasining (1999) Chorvachilik kartasida qoramollar, sigirlar, qorako'l qo'ylari, oddiy qo'ylar va echkilar 5 xil rangli nuqtalar bilan ko'rsatilgan. Chorva mollari sonini ko'rsatish 
uchun har bir nuqta necha bosh chorva molini bildirishi belgilab olingan. Masalan, har 15000 qorako'l qo'y bir nuqta, 15000 ta jaydari qo'y va echki bir nuqta deb qabul qilinadi. Qorako'l 
qo'ylari qora rangli, jaydari qo'ylar sariq rangli, echkilar esa qizil rangli nuqtalar bilan tasvirlangan. Voqea va hodisalarning geograflk tarqalishini aniq ko'rsatish uchun statistik 
ma'lumotlar tuman doirasida berilishi kerak. 

---