Geografiya kafedrasi

13. Hindiston davlatining turizmi 
Hindiston Osiyo qit‘asining janubida joylashgan davlat. Hududi 3.287.732 kv.km. Yirik 
shaharlari: Dehli (8.4 mln. aholi). Kal‘kutta (11 mln). Bombey (12.6 mln). Madras (5.4 mln). 
Bangalor (4.1 mln). Haydarobod (4.3 mln). Ahmadobod (2.7 mln). Aholisining ko‘pligi jihatidan 
dunyoda Xitoy Xalq respublikasidan keyin 2-o‘rinda turad. Aholisining soni 1 milliarddan 
ortiqroq.
XIX-asrning o‘rtalaridan to 1947 yilgacha Buyuk Britaniyani mustamlakasi bo‘lgan. 
1947 yil 15 avgustda mamlakat siyosiy mustaqillikka erishdi. 1950 yil 26 yanvarda respublika 
deb e‘lon qilindi. Ammo davlat ikki mamlakatga Hindiston va Pokiston mamlakatlariga ajralib 
ketadi. hozirigi kunda hindiston hududida 3 ta mustaqil davlat paydo bo‘lgan: Hindiston. 
Pokiston va Bangladesh. Hindiston Buyuk Britaniya boshChiligidagi hamdo‘stlik a‘zosi 
hisoblanadi.
Hindistonda 500 dan ortiq qabilalar itiqomat qiladi. Ular 100 dan ortiq turli tillarda 
so‘zlashadilar. ammo hind va ingliz tillari rasmiy til hisoblanadi. Aholining 83% hinduizm. 
11%islom diniga e‘tiqod qilishadi. Shu bilan birga Sinx. Xristianlik. Jaynizm. Buddizm va 
boshqa dindorlar ham bor.
Keyingi yillarda xukumat iqtisodiyotni boshqarishda liberal qonunlarni keng joriy 
etmoqda. ma‘muriy choralardan moliya iqtisodiyoti va bozor munosabatlariga o‘tilmoqda. Bu 
esa xususiy tarmoq faoliyatiga yangi imkoniyatlar yaratib berish demakdir. Sarmoya qo‘yish 
siyosatida katta o‘zgarishlar amalga oshirilmoqda. Ayniqsa hind sanoatini moderinizatsiyalash 

---

85 
uchun chet eldan keltirilgan yordam uchun ko‘pgina imtiyozlar joriy etilgan.
Mamlakatning asosiy savdo sheriklari AQSH. Buyuk Britaniya. Yaponiya. Germaniya. 
Mamlakatda yetishtiriladigan choy. to‘qimaChilik mahsulotlari. tibbiy dori-darmonlar ko‘p 
mamlakatlarda yaxshi ma‘lum.
Eksportning 60% dan ortig‘i sanoata rivojlangan mamlakatlarga to‘g‘ri keladi. hozirgi 
kunda iqtisodiy o‘sish sur‘atlari ancha yuqori. YaMM 125.390 mlrd. AQSH dollar. jon boshiga 
esa 1.360 AQSH dollar. Temir yo‘llarining uzunligi 61850 km.. avtomobil‘ yo‘llarining uzunligi 
esa 1.970 ming km. Asosiy dengiz portlari: Bombey va Madras. 
Hindiston dunyoning eng qadimiy va madaniyati yuksak mamlakatlardan biri bo‘lib 
hisoblanadi. SHuning uchun ham xorijiy turistlarni bu mamlakatga qiziqishlari katta. hindistonda 
xalqaro turizmni rivojlantirish imkoniyatlari juda katta. Hindistonning tarixiy-me‘moriy 
yodgorliklari. tarixiy joylari. muqaddas ziyoratgohlari xorijiy turistlar xordiq chiqarishi uchun 
qulay bo‘lgan milliy ruhdagi dam olish maskanlari. tabiati an‘anaviy hunarmandchilik. xalq 
ommaviy san‘ati dunyo aholisini doimiy ravishda jalb qilib kelgan. 2002 yilda hindistonga 2.649 
mln. xorijiy turistlar tashrif buyurgan. Janubiy Osiyo mamlakatlariga qilingan tashriflarning 
43.4% Hindistonga to‘g‘ri kelgan. 
Hindiston mamlakatining xalqaro turizm harakatlarining iqtisodiy tahlil natijasi 
ko‘rsatishicha jahon turistik tashriflarining 0.38%i. Janubiy Osiyo mintaqasiga qilingan 
tashriflarning 43.4%i hindiston mamlakatiniga to‘g‘ri kelgan. 2001 yilga nisbatan 2002 yilda 
xorijiy turistlar tashrifi 6.7% ga ko‘paygan (5.13.1-jadval).
 
Xalqaro turizm tushumlari bo‘yicha jahon turizm daromadlarining 0.42%i. Janubiy 
Osiyo mintaqasi tushumlari bo‘yicha 43.1% ni tashkil qilgan. 2001 yilga nisbatan 2002 yilda 
daromadlar miqdori 2.2% ga o‘sganligi kuzatilgan. Har bir xorijiy tashrif Hindistonda 765 
AQSH dollarini tashkil etgan. Bu ko‘rsatkich jahon bo‘yicha 13.3% ga. Osiyo mintaqasi 
bo‘yicha 6.2% ga yuqori bo‘lgan. 
O‘zbekiston va Hindiston o‘rtasida Buyuk Ipak yo‘li orqali qadimdan yaxshi iqtisodiy 
va madaniy munosabatlar mavjud bo‘lgan. Bobur va uning avlodlari bu ikki xalq o‘rtasidagi 
aloqalarni yanada mustahkamlagan.
O‘zbekiston bilan Hindiston respublikasi o‘rtasida diplomatik munosabatlar rasmiy 
ravishda 1992 yil 18 martda o‘rnatilgan bo‘lib. ikki davlat o‘rtasidagi iqtisodiy va madaniy 
aloqalar yildan-yilga rivojlanib bormoqda. 
Hindistonlik quruvchilar Toshkent. Samarqand va Buxoro shahalarida 3 ta super 
mehmonxonalarni qurib. ishga tushirdilar. hozirga kunda Toshkent Dehli shaharlari o‘rtasida 
samolyot qatnovi yo‘lga qo‘yilgan. Ikki davlat o‘rtasidagi tovar aylanmasi 15 mln. AQSH 
dollarini tashkil qiladi. 30 dan ziyod qo‘shma korxonalar faoliyat yuritmoqda.