Geografiya fanidan bosqichli imtihon materiallari va ularning javoblari

16 – bilet 
1. Jahon neft va gaz sanoati geografiyasi.
Sanoat tarmoqlari orasida energetika alohida o'rin egallaydi. U turli yoqilg'i resurslarni (ko'mir, 
neft, tabiiy gaz, torf, yonuvchi slanes) qazib oladigan va qayta ishlaydigan, elektr energiyasini ishlab 
chiqaradigan tarmoqlar majmuyi hisoblanadi. Energetika sanoatning muhim tarmog'i bo'lib, boshqa 
sohalarning rivoji uchun asos yaratib beradi. 
Neft sanoati.
2016-yil ma'lumotlariga ko'ra, jahonda 4,3 mlrd. t neft qazib olingan bo'lib, uning 
asosiy qismi Neft eksport qiluvchi mamlakatlar tashkiloti (OPEK)ga a'zo davlatlar ulushiga tegishli. OPEK 
davlatlari (Birlashgan Arab Amirliklari, Eron, Iroq, Kuvayt, Saudiya Arabistoni, Angola, Gabon, Jazoir, 
Ekvatorial Gvineya, Kongo, Liviya, Nigeriya, Venesuela, Ekvador) hududida jahon neft zaxiralarining 2/3 
qismi to'plangan bo'lib, yillik neft qazishning 1/3 qismi mazkur davlatlar hissasiga to'g'ri keladi. 
Gaz sanoati
tabiiy gaz qazib chiqarish, qattiq va suyuq yoqilg'ilardan sun'iy gaz olish, gazdan 
kimyoviy mahsulotlar ajratishni o'z ichiga oladi. Tabiiy gaz yoqilg'i sifatida boshqa yoqilg'i turlaridan bir 
qancha afzalliklarga egadir. Boshqa yoqilg'i turlariga nisbatan tabiiy gazni qazib olish osonligi va arzonligi, 
issiqlik berish quvvatining yuqoriligi, transportabelligi, neft va ko'mirga nisbatan ekologik jihatdan tozaligi 
kabi holatlar gaz konlarini izlash va ishga tushirish ishlariga katta ahamiyat qaratilishiga sababchi bo'ldi. 
Ma'lumotlarga ko'ra, gazning umumiy geologik zaxirasi, taxminan, 180 trillion m3 ni tashkil etadi. 
Yillik qazib olish hajmi 3,6 trln. m3 ga teng (2016-y.). Gaz qazib olish bo'yicha Osiyo, Shimoliy Amerika, 
Yevropa mintaqalari yetakchi bo'lsa, davlatlar orasida esa AQSH (749 mlrd. m3) Rossiya (641 mlrd. m3), 
Eron (190 mlrd. m3), Qatar (182,8 mlrd. m3), Kanada (174 mlrd. m3) kabilar peshqadamlik qiladi.