Geografiya 8-sinf. 2019 madraximov a

13-§. TABIIY GEOGRAFIK JARAYONLAR
1.
Tabiiy geografik jarayonlarning tabiiy omillar ta’sirida sodir bo‘ladigan jarayonlarni 
aniqlang? 1-nurash; 2-sel; 3-o‘pirilishlar; 4-eroziya;
5- cho‘llashish; 6-abraziya; 7-surilma; 8-karst;
9-irrigatsiya eroziyasi; 10-sho‘rlanish 
A) 1,2,3,5,6,7,10 B) 1,2,4,6,7,8,10 
C) 2,3,4,5,7,9,10 D) 2,4,6,7,8,9,10 
2.
Tabiatda sodir bo‘layotgan jarayonlarga ta’sir qiluvchi antropogen omillarni belgilang?
1-yerlarning sho‘rlanishi; 2- sel; 3-irrigatsiya eroziyasi; 4- abraziya; 5-o‘pirilishlar;
6-cho‘llashish
A) 1,3,5,6 B) 1,2,3,4 C) 2,4,5,6 D) 2,3,4,5 
3.
Endogen jarayon nima?
A) Yunoncha “endo”- tashqi, “genos” – kelib chiqish 
B) Yunoncha “endo”- ichki, “genos” – kelib chiqish 
C) Lotincha “endo”- tashqi, “genos” – kelib chiqish 
D) Lotincha “endo”- ichki, “genos” – kelib chiqish 
4.
Ekzogen jarayon nima?
A) Yunoncha “ekzo”- tashqi, “genos” – kelib chiqish 
B) Yunoncha “ekzo”- ichki, “genos” – kelib chiqish 
C) Lotincha “ekzo”- tashqi, “genos” – kelib chiqish 
D) Lotincha “ekzo”- ichki, “genos” – kelib chiqish 
5.
Qanday jarayonlar tarqalgan joylarda qurilish ishlari olib borish uchun hozirgi paytda
maxsus qoidalar, yo‘riqnomalar ishlab chiqilgan?
1-sel; 2-shamol; 3-surilma; 4-to’lqin;
5-ko‘chki; 6-sho’rlanish; 7-botqoqlanish;
8-ko‘p yillik muzloq; 9-eroziya; 10-qurg‘oqchilik, A) 1,2,3,5,9,10 B) 1,3,5,7,8,10 
C) 1,4,5,6,8,10 D) 1,3,6,8,9,10
6.
Endogen jarayonlarni belgilang? 
1-abraziya; 2-vuqonlar; 3- deflyatsiya; 4-zilzilalar; 5- tektonik jarayonlar; 6- karst 
A) 1,3,6 B) 2,4,5 C) 1,5,6 D) 2,4,5 
7.
Ekzogen jarayonlarni belgilang?
1-nurash; 2-eroziya; 3- vuqonlar; 4-abraziya;
5- zilzilalar; 6-deflyatsiya; 7-surilma; 8-karst;
9-tektonik jarayonlar; 10-sel; 11-qor ko‘chkisi 
A) 1,2,3,4,6,7,8,10 B) 2,3,5,6,7,8,9,11
C) 1,2,4,6,7,8,10,11 D) 2,3,5,6,7,8,9,10 
8.
Haroratning o‘zgarishi, kimyoviy jarayonlar, atmosfera, suv va organizmlar ta’sirida
tog‘ jinslarining yemirilishiga nima deb aytiladi?
A) deflyatsiya B) nurash C) eroziya D) abraziya 
9.
Nurash necha xil va qanday turlarga ajratiladi?
A) 2 xil; kimyoviy va organik

---

{ 220 } 
B) 3 xil: fizik, kimyoviy va organik
C) 4 xil: geologik, fizik, kimyoviy va organic 
D) 3 xil: geologik, kimyoviy va organik 
10.
Harorat va namlikning o‘zgarishi natijasida nurashni qanday turi sodir bo‘ladi?
A) geologik B) fizik C) kimyoviy D) organik 
11.
Cho‘llarda va qoyali tog‘larda nurashni qanday turi keng tarqalgan?
A) geologik B) fizik C) kimyoviy D) organik 
12.
Havo, suv ta’sirida tog‘ jinslarining yemirilishi nurashni qaysi turiga misol bo’ladi? 
A) geologik B) fizik C) kimyoviy D) organik 
13.
Qanday nurash ta’sirida barqaror minerallar hosil bo‘ladi?
A) geologik B) fizik C) kimyoviy D) organik 
14.
Tog‘ jinslarining organizmlar (o‘simlik, hayvonot dunyosi, mikroorganizmlar) ta’sirida
yemirilishiga nima deb aytiladi?
A) geologik B) fizik C) kimyoviy D) organik 
15.
Tog‘ jinslari va tuproqning oqar suvlar ta’sirida yuvilishiga aytiladi?
A) deflyatsiya B) nurash C) eroziya D) abraziya 
16.
Qanday eroziya jarayoni tog‘ yonbag‘irlarida keng tarqalgan uning oqibatida tog‘
yonbag‘irlaridagi jinslar yuvilib, pastga tushadi?
A) chiziqli eroziya B) yuzalama eroziya 
C) bo’ylama eroziya D) ko’ndalang eroziya 
17.
Qanday eroziya daryo eroziyasi deb ham ataladi?
A) chiziqli eroziya B) yuzalama eroziya 
C) bo’ylama eroziya D) irrigatsiya eroziyasi 
18.
Daryo qirg‘oqlarining yuvilishi qayerlarda «deygish» deyiladi?
A) Sirdaryo va Jizzaxda 
B) Xorazm va Qoraqalpog‘istonda
C) Surxondaryo va Qashqadaryoda 
D) Samarqand va Buxoroda 
19.
Qachon Amudaryo sobiq To‘rtko‘lni yaqinidan oqib o‘tar edi?
A) 1938-yilda B) 1935-yilda
C) 1950-yilda D) 1925-yilda 
20.
Qachon Amudaryo To‘rtko‘lni yuva boshladi? 
A) 1938-yilda B) 1935-yilda
C) 1950-yilda D) 1925-yilda 
21.
Qachon Amudaryo To‘rtko‘lni butunlay yuvib ketdi? 
A) 1938-yilda B) 1935-yilda
C) 1950-yilda D) 1925-yilda 
22.
Okean, dengiz va ko‘l qirg‘oqlarining to‘lqinlar tomonidan yemirilishi va
tekislanishiga nima deb aytiladi?
A) deflyatsiya B) nurash C) eroziya D) abraziya 
23.
Qanday jarayon natijasida okean va dengiz,ko‘l qirg‘oqlarida tekisliklar hosil bo‘ladi? 
A) deflyatsiya B) nurash C) eroziya D) abraziya 
24.
Tog‘ jinslarining shamol ta’sirida yemirilib, maydalangan zarralarning boshqa joylarga
ko‘chishi nima deb ataladi?
A) deflyatsiya B) nurash C) sel D) abraziya 
25.
Tezlik bilan oqib keluvchi tosh aralash loyqa suv oqimiga nima deyiladi?
A) deflyatsiya B) nurash C) sel D) abraziya 
26.
Sellarni tezligi qanchani tashkil etishi mumkin? A) soatiga 25–35 km B) soatiga 10–15
km 
C) soatiga 5–10 km D) soatiga 35–45 km 
27.
Sel hodisasi qayerlarda ko’proq sodir bo’ladi? 
A) O‘rta Osiyoda, Kavkaz, G‘arbiy Yevropa, Shimoliy va Janubiy Amerikaning tog‘li 
o‘lkalarida

---

{ 221 } 
B) Markaziy Osiyoda, Kavkaz, G‘arbiy Yevropa, Shimoliy va Janubiy Amerikaning
tog‘li o‘lkalarida 
C) O‘rta Osiyoda, Kavkaz, Sharqiy Yevropa, Shimoliy va Shimoliy Amerikaning
tog‘li o‘lkalarida
D) Markaziy Osiyoda, Kavkaz, Sharqiy Yevropa, Shimoliy va Janubiy Amerikaning
tog‘li o‘lkalarida
28.
Suvda yaxshi eriydigan tog‘ jinslarining yer usti va osti suvlari ta’sirida eritilib,
oqizib ketilishiga va yerostida turli xil bo‘shliqlar(g‘orlar)ning, yer yuzasida esa
o‘pirilmalar va chuqurliklar hosil bo‘lishiga nima deb aytiladi?
A) deflyatsiya B) surilma C) karst D) abraziya 
29.
Qaysilar suvda tez eriydigan jinslarga kiradi? 
A) ohaktosh, dolomit, bo‘r, mergel, gips 
B) ohaktosh, dolomit, gil, mergel, gips 
C) qumtosh, dolomit, bo‘r, mergel, gips 
D) qumtosh, dolomit, gil, mergel, gips 
30.
Tog‘ jinslarining og‘irlik kuchi ta’sirida yonbag‘ir bo‘ylab pastga surilib tushishiga 
nima deb aytiladi?
A) deflyatsiya B) surilma C) karst D) abraziya 
31.
Sellarni tezligi qanchani tashkil etishi mumkin? A) soatiga 25–35 km B) soatiga 10–15
km 
C) soatiga 5–10 km D) soatiga 35–45 km 
32.
Abraziya qaysi tildan olingan va qanday ma’noni anglatadi?
A) Lotincha– yemirish, yuvilish 
B) Yunoncha– yemirish, yuvilish 
C) Lotincha– qirish qirtishlash 
D) Yunoncha– qirish qirtishlash 
33.
Qishloq xo‘jaligining rivojlanishi natijasida qanday jarayonlar ham rivojlandi?
A) botqoqlashish, shamol va shamol eroziyasi 
B) sho‘rlanish, nurash va suv eroziyasi 
C) botqoqlashish, shamol va suv eroziyasi 
D) sho‘rlanish, shamol va suv eroziyasi
34.
Suv bug‘langanda uning tarkibidagi tuzlar tuproqda qolib, tuz miqdorining ortib
ketishiga olib keladi bunday holat qayerlarda namoyon bo‘lmoqda?
A) Quyi Amudaryo va Qizilqumda 
B) Orolbo’yi va Zarafshonda 
C) Xorazm vohasida va Mirzacho‘lda
D) Qashqadaryo va Surxondaryoda 
35.
Qanday jarayonlar doimiy shamollar esadigan joylarda ko‘proq uchraydi? 
A) deflyatsiya B) surilma C) karst D) abraziya 
36.
Yerlarni o‘zlashtirib, haydash va sug‘orish natijasida eroziya jadallashadi bunday
jarayonga nima deyiladi?
A) chiziqli eroziya B) yuzalama eroziya 
C) bo’ylama eroziya D) irrigatsiya eroziyasi 
37.
Eroziya qaysi tildan olingan va qanday manoni anglatadi?
A) Lotincha– yemirish, yuvilish 
B) Yunoncha– yemirish, yuvilish 
C) Lotincha– qirish qirtishlash 
D) Yunoncha– qirish qirtishlash 
38.
Qoraqum kanalining qurilishi, Amudaryo va Sirdaryo suvlarining sug‘orishga sarfl 
anishi natijasida, Orol dengizining sathi qachondan boshlab pasaya boshladi?
A) 1950-yildan B) 1960-yildan
C) 1955-yildan D) 1965-yildan 

---

{ 222 } 
39.
Ohangaron vodiysida qancha yil davomida ko‘mirni gazga aylantirilishi oqibatida yerostida 
1 km dan ortiqroq maydonda bo‘shliq hosil bo‘lgan?
A) 10–15 yil B) 20–25 yil
C) 30–35 yil D) 40–45 yil
40.
Ohangaron vodiysida hosil bo’lgan surilmani hajmini aniqlang?
A) 400–500 mln m³ B) 450–550 mln m³
C) 550 – 600 mln m³ D) 700–800 mln m³ 
41.
Qanday jarayon tog‘oldi hududlarida lyoss va lyossimon jinslar tarqalgan, nishabligi
2° dan katta bo‘lgan yerlarda sug‘orish me’yori va qoidalariga amal qilinmagan
hollarda juda kuchli yuz beradi?
A) chiziqli eroziya B) yuzalama eroziya 
C) bo’ylama eroziya D) irrigatsiya eroziyasi 
42.
Neft va gaz qazib olish natijasida qayer cho‘kmoqda, oqibatda bu tekislikda yerosti
suvlari sathi ko‘tarilib, botqoqliklar va ko‘llar maydoni kengayib bormoqda?
A) Rossiyaning Sharqiy Sibir pasttekisligi 
B) Rossiyaning O’rta Sibir pasttekisligi 
C) Rossiyaning G‘arbiy Sibir pasttekisligi 
D) Rossiyaning Janubiy Sibir pasttekisligi