Geografiya 10 sinf 2017. indd

Madaniy landshaft
 
–  jamiyat  manfaatlarini  ko‘zlab  xususiyatlari  inson  tomonidan  il miy 
asosda  va  oqilona  o‘zgartirilgan  landshaftlar.  Ularga  quyidagi  eng 
muhim  ikki  sifat  xos:  1)  odamlarning  yashashi  uchun  qulay,  sog‘li g‘ini 
saqlashi,  jismoniy  va  ma’naviy  rivojlanishiga  yordam  beradigan  muhit; 
2)  yuqori  mahsuldorlik  va  iqtisodiy  samaradorlik.  Bunda  inson  tomoni-
dan  landshaftlarning  ichki  imkoniyatini  rivojlantirish,  tabiiy  jarayonlarni 
faollashtirish  va  landshaftlarning  samaradorligini  oshirish  asosiy  maqsad 
bo‘ladi.  Respublikamizda  uzoq  yillardan  buyon  o‘zlashtirilib,  obodon-
lashtirib  kelinayotgan  vohalar  –  madaniy  landshaftlardir  (4 
a
-rasm).  Vo-
halarda  atrofdagi  cho‘l  yoki  tog‘  geotizimlariga  nisbatan  aholi  yashashi 
uchun  ekologik  muhit  qulay,  xo‘jalik  faoliyati  esa  bir  necha  barobar 
samaralidir.  Buni  quyidagilarda  ko‘rish  mumkin:  Respublika  aholisining 
qariyb  9/10  qismi  vohalarda  yashaydi.  Sug‘oriladigan  yerlar  respublika-
miz  yer  fondining  1/10  qismini  tashkil  etgani  holda  qishloq  xo‘jaligida 
yetishtiriladigan  mahsulotlarning  qariyb  9/10  qismini  beradi.
Buzilgan  landshaftlar  bu  umumiy  tushuncha  bo‘lib,  aslida,  landshaft-
lar  biron  tabiiy  yoki  antropogen  ta’sirlar  natijasida  to‘liq  buzilishga 
uchramaydi.  Balki  ularning  tarkibiy  qismlari  –  biron  komponenti  yoki 
ayrim  qismlarida  kuchli  o‘zgarish,  buzilish  ro‘y  beradi.  Shuning  uchun 
“buzilgan  yerlar”  deb  ifodalangani  ma’qul.