Geografik xaritalar

Geografik xaritalar-yer yuzasi,boshqa osmon jismlari yoki kosmik fazoning matematik aniq belgilangan,kichraytirilgan,umumlashtirilgan tasviri.Qabul qilingan shartli belgilar sistemasida ularda joylashgan ob;rktlar ko’rsatiladi.

.

Matematik asos-uning matematik elementlari majmuidan tarkib topib,ular tasvirlanayotgan yuza va karta o’rtasidagi matematik aloqani belgilaydi.

Proeksiya-ellipsoid yoki shar yuzasini matematik yo’ bilan to’g’ri aks ettirishga proeksiya deyiladi.



Relef-yer yuzasi okean,dengiz tubidagi tashqi ko’rinishi o’lchamlari,kelib chiqshi yoshi va rivojlanish tarixiga ko’ra turli tuman notekisliklar:tog’,tekisliklar,pasttekislik,adir,yassitog’,tepalik,qir,vodiy,botiq,soylik jarlar va boshqa past balandliklar majmui.



Koordinata to’ri-nuqtaning to’g’ri chiziq,tekislik,fazo va turli yuzalardagi holatini aniqlovchi sonlar.

Komponovka-kartalarda tasvirlanadigan hududning chegrasini aniqlash va uni karta ramkalariga nisbatan joylashtirish,ramkaning ichida va undan tashqarida kartaning nomini,masshtabini,legendasini,har xil qo’shimcha kesma kartalarni va boshqa shunga oxshash ma’lumotlarni maqsadga muvofiq joylashtirishga komponovka deyiladi.

Chegaralar-

Geodezik asos-koordinatalari ma’lum bo’lgan biror nuqtaga nisbatan vaziyati geodezik usullar bilan aniqlanadigan nuqtalarga aytiladi

Masshtab-yer yuzidagi masofalar gorizontal proeksiyalarining kichraytirilish darajasidir.

Matematik asos-kartada matematik asosning elementlari bo’lib kartografik proeksiya va u bilan bog’liq koordinata to’ri,masshtab va geodezik asos hisoblanadi.Kartani kompanovkasi ham uning matematik asos elementiga kiradi

Gidrografiya-gifrologiyaning bir tarmog’I,quruqlikdagisuv ob’ektlari(daryo,suv omborlari,ko’l)ni o’tganadi.

Aholi punktlari-

Xo’jalik ob’ektlari-

O’simlik,tuproq-

Legenda-harita mazmunini ochib beradigan barcha shartli belgilar va izohlar majmuasi.Legenda haritaga olingan ob’ektning mantiqiy asosini ifoda etadi.

Shartli belgilar-kartalarda har xil obyektlar(predmet,hodisa jarayon va h.k)va ularning sifat va miqdor ko’rsatkichlarini ifodalash uchun qo’llaniladigan grafik simvollarga deyiladi.

Jadvallar-

Yordamchi element-karta mazmuni bilan bog’langan,uni to’ldiradigan,boyitadigan va tushuntiradigan kesma-kartalar,diagrammallar,blok-diagrammalar,grafiklar,profillar,matnli yoki raqamli va sifatli ma’lumotlar kartaning qo’shimcha elementlari deyiladi

Kartometrik grafik-

Sxema-

Ma’lumotlar-

Yon panel-

Diagramma,grafik,profillar-

Matnli yoki raqamli ma’lumotlar-raqamli ma’lumotlar statistik ma’lumotlar bazasidan olinadi yoki klaviatura yordazmida kiritiladi.

Kartografik tasvir-karta mazmunini qabul qilingan kartografik belgilar va kartografik tasvirlash usukllari orqali ifoda etadigan kartografik tasvir har qanday kartaning asosiy elementi bo’lib hiosblanadi.U muayyan kartada ko’rsatilishi kerak bo’lgan obyektlar to’g’risidagi ma’lumotlar majmuidan tashkil topadi.