Geografik kartalardan foydalanish tarixi Tadqiqotlarning kartografik usuli Geografik kartalarni tahlil qilish usullari



Download 176,83 Kb.
bet2/8
Sana01.01.2022
Hajmi176,83 Kb.
#289466
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
12.Geografik kartalardan foydalanish usullari

1- rasm. G. Merkatorning 18 varaqli dunyo kartasi. Harflar bilan vrezkalar ajratilgan, ularda kartadan foydlanish yo’llari berilgan.

A — kartada masofalarni o’lchash izohi; B — yo’nalishlar diagrammalaridan foydalanish uchun qisqacha ko’rsatmalar; D — navigatsiya masalalarini yechish uchun chizma.
Kartalardan foydalanishning ilmiy izlanishlarda yo’llari XVIII—XIX-asrlarga oid bo’lib, bu vaqtga kelib Yer haqidagi fanlarda juda ko’plab mavzuli kartalar tuzilgan, ularni tartibga solish jarayonida yangi mavzuli kartalar tuzila boshlangan. Kartalar boshqa ilmiy izlanishlar uchun asos bo’lib xizmat qilgan, kartalar orqali global qonuniyatlar, voqea va hodisalar orasidagi bog’liqliklar va hali kashf etilmagan obektlar oldindan aytib berilgan. Kartalardan foydalanish ma’lum darajada geografik zonallik fundamental qonuniyatlarini ochishga imkon yaratgan. 1817 yili A. Gumboldt teng chiziqlar usulini qo’llab birinchilardan bo’lib Shimoliy yarim sharlar ”izotermik chiziqlar” kartasini tuzgan. Tuzilgan kartani tahlil qilgan va ularni iqlim ko’rsatkichlari hamda boshqa tabiiy geografik ma’lumotlar bilan taqqoslab, global iqlim qonuniyatlarini, materiklarning sharqiy va g’arbiy qismlaridagi harorat okeanlar qirg’oqlari va kontinentlar ichki qismidagi haroratdan farqlanishini va natijada — iqlim zonalarini kashf etgan.

Keyinchalik V.V. Dokuchaev janub cho’li tuproqlarini kartalashtirish bilan shug’ullanish jarayonida ”izotermik chiziqlar”ning o’simliklar va iqlim kichik zonalariga to’g’ri kelishini aniqlagan. Shu bilan u geografik zonallik qonuniyatining ochilishiga asos solgan.

Quyidagi 58-rasmda V.V. Dokuchaev tomonidan tuzilgan ”Shimoliy yarim shar tuproq zonalari” kartasi keltirilgan, u zonallik qonuniyatini to’liq o’zida aks ettiradi.




Download 176,83 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish