Geografik kartalardan foydalanish tarixi Tadqiqotlarning kartografik usuli Geografik kartalarni tahlil qilish usullari

2. Tadqiqotlarning kartografik usuli

Tadqiqotlarning kartografik usuli — bu kartalarda tasvirlangan hodisalarni kartalardan foydalanib bilish usuli hisoblanadi. Kartalarda tasvirlangan hodisalarni bilish bu yerda keng ma’noda tushuniladi va kartalar orqali hodisalarning tarkibini, bir-biri bilan bog’liqligini, dinamikasini, evolyutsiyasini vaqt va makonda o’rganish, rivojlanishini tahlil qilish, ular haqida turli miqdor va sifat ko’rsatkichli ma’lumotlar olishni anglatadi. Tadqiqotlarning kartografik usuli fanda va amaliyotda qo’llanilishi xilma-xil bo’lib, har bir fan sohasida borliqni tushunishda, amaliy ishlarni bajarishda, loyihalashda, yerlarni o’zlashtirishda, aholishunoslik, tabiatni muhofaza qilish va boshqa turli masalalarni yechishda kartografik usul qaror qabul qilish vositasi sifatida xizmat qiladi.

Kartalardan foydalanish ularni tuzish bilan chambarchas bog’liq. Bu “kartani tuzish — undan foydalanish” chizmasida yaqqol ko’rinadi (4-rasm). Kartalarni tuzishda ma’lumotlar manbasi sifatida atrof-muhit olinadi, kartalashtirishda kuzatishlar natijasi ma’lumotlarini tanlab kartaga aylantiriladi va borliqning modeli tuziladi. Kartografik modellashtirishda ma’lumotlarni qayta ishlash bo’yicha murakkab ilmiy ishlar bajariladi, u yaqinlashtirish, tahlil va sintez qilishlar bilan bog’liq.