Geografik axborot tizimlari

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI

OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

MIRZO ULUG’BEK NOMIDAGI

O’ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI

GEOGRAFIYA VA TABIIY RESURSLAR FAKULTETI

GEODEZIYA, KATOGRAFIYA VA KADASTR YO’NALISHI

SIRTQI BO’LIM 3-BOSQICH, O’ZBEK GURUHI

“GEOGRAFIK AXBOROT TIZIMLARI” FANIDAN

1-AMALIY ISH

Mavzu: Tasvirlarni ro’yxatga olish va proyeksiya tanlash.



Bajardi: Ergasheva M.O.

Qabul qildi: Abdullayev. I.O’.

Toshkent-2021

REJA:

1. Dastlabki manbani tanlash.

2. Xaritalarni kompyuterga kiritish.

3. Tanlangan xaritani ro’yaxtga olish uchun proyeksiya tanlash.

4. Xaritani ro’yxatga olish uchun tayanch nuqtalarni tanlash va koordinatalarini aniqlash.

5. Tayanch nuqtalarning koordinatalarini kiritish va xatolikni baholash.

Xulosa.

Foydalanilgan adabiyotlar.

1.Dastlabki manbani tanlash.

Bizga berilgan 1-amaliy ish mavzusining mazmuni shundan iboratki, bunda biz MapInfo dasturi orqali nashr qilingan kartadan raqamli ma’lumot tuzish uchun manba sifatida foydalanishimiz zarur. Ushbu jarayonlar quyidagi bosqichlarda olib boriladi va nazorat qilinadi:

Eng avvalo, MapInfo dasturini ishga tushirganimizdan so’ng quyidagi oyna hosil bo’ladi, bunda biz seansni nimadan boshlash kerak ekanligimiz ta’kidlab o’tilgan va biz tanlashimiz kerak bo`lgan variant - bu “Таблица”. Bu bizga yangi GIS dasturini tuzish oynasini ochadi. Chunki biz MapInfo bilan 1-marta ishlayapmiz.

1-rasm. MapInfo dasturida ishni boshlash dialogi.

So’ng “Открыть таблицу” dialogi paydo bo’ladi. Bu jarayonda

biz olingan vazifaga muvofiq rastrli tasvir saqlanadigan vazifaga kirib,

”Тип файла-растр” va “Представления- в активной карте“ tanlanadi.

2. Xaritalarni kompyuterga kiritish.

2-rasm. Rastrli tasvirlar bilan ishlash.

Rastrli faylni tanlaganimizdan so’ng, MapInfo oynasida ilova paydo bo’ladi. Bu ilova orqali biz foydalanmoqchi bo’lgan kartamizning tayanch nuqtalarining geografik koordinatalari kiritilishi ko`rsatilgan. Biz bundan “Регистировать“ dialogini tanlaymiz.

3. Tanlangan xaritani ro’yaxtga olish uchun proyeksiya tanlash.

3-rasm. Ro’yxatga olish dialogi.

4. Xaritani ro’yxatga olish uchun tayanch nuqtalarni tanlash va koordinatalarini aniqlash.

Tayanch nuqtalarning geografik koordinatalarini berish uchun

“ Проекция ” tugmasini bosib, ”Выбор проекция“ tanlanadi.

4-ram. Tayanch nuqtalar geografik koordinatalarini tanlash.

S o’ng tayanch nuqtalarni belgilashni boshlaymiz. Bunda tayanch nuqtalarni topografik tor kesishgan joylarda belgiladik. ”Добавить контрольную точку“ dialogi orqali nuqtaning aniqlangan koordinatalari kiritiladi. Nazorat nuqtalari raqamlanadi. OK tugmasini bosib boshqa nuqta uchun yuqoridagi jarayon takrorlanadi.

5-rasm. Nuqtalarning belgilangan o’rni va yo’l qo’yilgan xatoliklari.

5.Tayanch nuqtalarning koordinatalarini kiritish va xatolikni baholash.

Har bir qilgan ishlarimizni ketma-ketlik bilan saqlab qoyamiz. Bu jarayon bizga dasturni ishga tushirganimizda va ma’lumotlar bazasini yaratishda yordam beradi.

6-rasm. Ish tartibini saqlash.

7-rasm. Ishning mahsuli.

Xulosa.

Ushbu amaliy ishni bajarish jarayonida biz aerokosmik suratlarini shartli belgilar asosida o’qishni yani deshirofka jarayonini o’rganib chiqdik. Dastur imkoniyatlaridan kelib chiqgan holda fotoplan yordamida kartani raqamli kartaga aylantirish bosqichlarini o’rgandik.

Foydalanilgan adabiyotlar.

1. 
   L. X. Gulyamova “Geoaxborot tizimlari va texnologiyalari” Darslik, Toshkent “Universitet” -2018.
   
2. 
   E. YU. Safarov “Geografik axborot tizimlari” O’quv uslubiy qo’llanma, Toshkent “Universitet” -2010.