Geog-8-uzb indd

Sanoat korxonalarini joylashtirishda ekologik omillarni hisobga 
olish. 
Odatda, sanoat korxonalar n joylasht r shda xomashyo, yoq lg‘ , 
transport, energet ka, suv va mehnat resurslar kab b r qator an’anav y 
om llar nobatga ol nad .
So‘ngg 10 y ll klarda esa ular qator ga eng muh m om l s fat da eko-
log k om l ham qo‘sh ld . Mazkur om l talablar quy dag cha bo‘lad : 
qur l sh rejalasht r layotgan sanoat korxonas o‘z faol yat davom da at-
mosfera va atrof-muh tga yetkazad gan zarar old ndan bashoratlanad ; 
suv va yer resurslar ga yetkaz lad gan zarar, sanoat korxonas faol yat
davom da ch qarad gan ch q nd lar m qdor , bunday ch q nd larn ng ut l -
zats yas masalalar va ut l zats ya jarayon da atmosfera, suv, yer resurs-
lar ga yetkaz lad gan zarar m qdor an qlanad .
Ekolog k om l ma’lum b r hududda ma’lum b r sohadag sanoat tu-
r n shga tush r sh yok tush rmasl k-
ka to‘laqonl asos bo‘la olad . Chunk
qt sod y nuqtay nazardan ma’lum sa-
noat korxonas hududn r vojlant r sh
mumk n bo‘lsa-da, ekolog k j hatdan u 
kesk n salb y nat ja ber sh mumk n.
Har b r sanoat korxonas n joylash-
t r shdan old n u yerda ekolog k eks-
51-rasm.
Sanoat va ekologiya.
http://eduportal.uz

---

68
pert za o‘tkaz l sh shartd r. Ekolog k 
ekspert za nat jalar ga ko‘ra, qur l sh
rejalasht r layotgan sanoat korxonas dan 
ol nad gan foyda buz lgan tab atn t k-
lash va ushbu korxona faol yat nat ja-
s da yuzaga kelgan muammolarn barta-
raf et shga ketad gan sarf-xarajatlardan 
yuqor roq bo‘lsag na, bunday korxona-
ga faol yat yur t sh ga ruxsat ber lad .
M
е
tallurgiyaning atrof-muhitga 
ta’siri. 
Mеtallurg ya majmuas mam-
lakat m zda tеz r vojlanayotgan sohalardan b r bo‘l sh b lan b rgal kda 
atrof-muh tga salb y ta’s r ko‘rsatuvch lardan ham h soblanad . Mеtallurg ya 
tab y majmualarn ng barcha tark b y q smlar ga ta’s r etad . Tog‘-kon sa-
noat tuproq qatlam n buz b, landshaftlarn ng «yo‘qol sh ga» sabab bo‘lad . 
Mazkur sanoat tufayl katta karyеrlar va yеr ost da g‘orlar paydo bo‘lmoqda. 
Ular bos b qol sh va antropogеn yеr s lk n sh хavf n tug‘d rad . Ko‘p 
yеrlarn mеtallurg ya ch q nd lar egallab yot bd .
Boy t sh fabr kalar da shlat lgan suvn oqar suvlarga tashlash ushbu suvlarn
yaroqs z holga ol b kеlmoqda. Mеtallurg ya zararl moddalarn ng ko‘p m qdo-
r n atmosfеraga ch qarad . Jumladan, gaz qold qlar (olt ngugurt va boshqalar), 
tark b da mеtall bo‘lgan chang va boshqa elеmеntlar juda хavfl d r.
Bularn ng barchas atrof-muh tda tеm r, qo‘rg‘osh n, m s, s mob m qdor n ng 
ko‘pay sh ga ol b kеlad . Ular tuproq, o‘s ml k va hayvonlar tanas da y g‘ l b, 
nson a’zos ga o‘tgan dan kеy n asta-sеk n un zaharlay boshlayd .