Geog-8-uzb indd

А
t
о
m el
е
ktr st
а
nsiyasi b
а
rp
о
 etilishi n
а
tij
а
sid
а
 yilig
а
 3,7 milli
а
rd kub 
m
е
tr t
а
biiy g
а
z t
е
j
а
l
а
di. Bu m
а
nb
а
 q
а
yt
а
 ishl
а
nib, yuq
о
ri qo‘shilg
а
n qiym
а
tli 
n
е
ft-kimyo m
а
hsul
о
tl
а
ri ishl
а
b chiq
а
ril
а
di. 
Аtоm enеrg yas ekоlоg k tоzа hаm. Bundаy stаns yalаr zаrаrl s gаz n
hоs l q lmаyd . Nаt jаdа tаb y gаzn yoq shdаn hоs l bo‘lаd gаn vа аtrоf-
muh tgа tаrqаlаd gаn s gаz hаjm y l gа 3 m ll оn tоnnаgа kаmаyad .
Energiyaning yangi manbalarini topish va o‘zlashtirish bo‘yicha ilmiy 
izlanishlar olib borilmoqda. Ana shunday izlanishlar natijasida Tosh kent 
viloyatining Parkent tumanida 
Quyosh energiyasi
dan foydalanadigan «Fizika–
Quyosh» inshooti faoliyat ko‘rsatmoqda. 
Elektrlashtirishning yuqori darajasi energetika tizimlarining bunyod 
etilishidir. 
Energetika tizimi
 
tufayli yil fasllaridan va sutkaning qaysi vaqtidan 
qat’i nazar iste’molchilar elektr energiya bilan bir maromda ta’minlanadi. 
Turl x ldag elektr stans yalarn ng yuqor voltl elektr uzat sh l -
n yalar b lan b rlasht r b, b r markazdan boshqar b tu r l sh
ener-
getika tizimi
dey lad .
O‘zbek stondag barcha y r k elektr stans yalar o‘zaro b rlasht r l b, ya-
gona energet ka t z m bunyod et ld . Davlatlararo elektr energ ya mport-
eksport O‘zbek ston energet ka t z m vos tas da qulay amalga oshmoqda.
O‘zbek ston o‘z eht yoj dan ortgan elektr energ yas n Toj k ston, 
Qozog‘ ston va Afg‘o n stonga eksport q lmoqda.
http://eduportal.uz

---

45
KIMYO SANOATI
33-rasm. 
Kimyo sanoati tarkibi.
16-dars
16-dars
11-darsdan kimyo va n
е
ft-kimyo san
о
ati ning yalpi san
о
at mahsul
о
ti-
dagi salm
о
 g‘ini aniq lang.
O‘zbek stonda k myo sanoat n ng shakllan sh 1932-y lda Sho‘rsuv 
olt ngugurt kon shga tush r l sh b lan boshland . Un ng mahsulot
ko‘proq mash nasozl k (plastmassa, oyna), to‘q mach l k sanoat (tola, 
bo‘yoqlar), q shloq xo‘jal g (o‘g‘ tlar, zaharl x m katlar), transport 
(motor yoq lg‘ s , surt sh moy , s ntet k kauchuk), qur l sh (yop shqoq 
plyonka, oyna, plast k) kab larda shlat lad .
K myo sanoat tark b da 
mineral o‘g‘itlar ishlab chiqarish
salmoql o‘r n 
egallayd . Shun ngdek, q shloq xo‘jal k zararkunandalar ga qarsh defol antlar 
ham shlab ch qar lad . U ko‘plab tarmoqlarn xomashyo va mater allar b lan 
ta’m nlar ekan, o‘z navbat da boshqa tarmoqlardan energ ya, j hozlar va trans-
port vos talar n olad . K myo sanoat gaz hamda paxta sanoat xomashyos n
va rangl metallurg ya ch q nd lar n qayta shlayd . Demak, k myo sanoat
tarmoqlararo kk tomonlama aloqadorl kda bo‘l b, ko‘plab tarmoqlarn ng 
r vojlan sh va hudud y joylash sh ga ta’s r ko‘rsatad (33-rasm).