Геодезиядан 1-практикум



Download 13,03 Mb.
bet15/86
Sana31.03.2022
Hajmi13,03 Mb.
#522208
TuriПрактикум
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   86
Bog'liq
Охунов З.Д Геодезиядан практикум (ўқув қўлланма)

Ёзувли масштаб. Чизиқ узунлигини жойда метрда карта, планларда эса сантиметрда ўлчаши туфайли, масштабларни оғзаки шаклда масалан, «Бир сантиметрга 50 метр» деб ифодалаш мумкин, у 1:5000 сонли масштабга мувофиқ бўлади.
Чизиқли масштаб. Кичрайтириш узунлик бирлиги билан ифодаланса, бундай масштабга чизиқли масштаб дейилади. Чизиқли масштаб оддий ва кўндаланг чизиқли масштабларга бўлинади.
Оддий чизиқли масштабда кичрайиш бир тўғри чизиқ кесмалари орқали график равишда ифодаланади. Чизиқли масштаб ҳисоблашсиз карта ва планларда масофаларни ўлчаш ёки тузишга имкон беради.
Карта ва планларни тузиш ва улар билан ишлаш аниқлигини ошириш учун кўндаланг масштаб номограммасидан фойдаланилади. Кўндаланг масштаб геометрия қоидаларига асосланган формула бўйича ясалиб, бунда чизиқ узунликлари аниқ топилади. Чизиқли масштабларни тузиш ва улар билан ишлаш тартиби 2.1 параграфда келтирилган.
Масштаб аниқлиги. Масштаб бўйича планда кўрсатиш мумкин бўлган жойдаги енг кичик чизиқ узунлиги масштаб аниқлиги дейилади. Планда лупасиз соғлом кўз билан 0,1 мм кесмани ажратиш мумкин. Шунга кўра, пландаги 0,1 мм гарафик аниқлик деб ҳисобланади ва жойда бунга тўғри келадиган узунлик масштаб аниқлиги деб аталади. Масштаб аниқлигини қуйидаги формула бўйича ифодалаш мумкин
, (3.2)
бу ерда М – план масштабининг махраждаги сони.
Масалан, 1: 2000 масштабнинг аниқлиги ; 1:5000 масштабда эса . Кўндаланг масштабда масштаб аниқлиги энг кичик бўлагининг ярмига тенг, яъни
(3.3)
Масалан, 1:2000 масштабда , , ; 1: 5000 масштабда эса м, м, м бўлади. (3.3) формула бўйича ҳисобланган турли сонли масштаблар аниқлиги 8- жадвалда келтирилган.


8 – жадвал



Сонли
масштаблар

Масштаб аниқлиги, м

Сонли
масштаблар

Масштаб аниқлиги, м

1:500
1:1000


1:2000
1:5000

0,05
0,1


0,2
0,5

1:10000
1:25000


1:50 000
1:100 000

1,0
2,5


5,0
10,0



Масштаб аниқлиги бўйича кичрайтириш даражаси М ни ва план масштабини топиш мумкин. Масалан, бўлганда (3.3) формула бўйича бўлади; шунга кўра, план масштаби 1:5000 бўлади. Бундан ташқари, масштаб аниқлиги ёрдмида карта масштаби бўйича картада тасвирлаш мумкин бўлган жой контури ва предметлар ўлчамини аниқлаш, жойдаги объектларни ўзига ўхшатиб планга тушириш учун қандай масштабни танлаб олишни ҳам билиш мумкин.

Download 13,03 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   86




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish