Геодезиядан 1-практикум

Назорат саволлари

1. 
   Ер тузишда қўлланадиган ердан фойдаланувчилар майдонлари, ал-
   

машиб экиш далалари юзаларини аниқлаш усулларини айтинг ва улар аниқли-гини таққослаш тавсифини беринг.

2. 
   Аналитик услуда ҳисобланган 100 га ли ер бўлак юзасининг
   

аниқлигини ҳисобланг.

3. 
   Планни тузишдаги хатоларни инобатга олиб, далаларни бурилиш
   

нуқталари планга ҳисобланган координаталарининг қийматлари бўйича туширилган ҳолда, 1:5000 план масштабида 50га ли дала юзасини аниқлиги топилсин.

4. 
   1:25000 план масштабида контурнинг тасвирлаш хатоларини инобатга
   

олган ҳолда, планиметр билан ҳисобланган 100га дала юзасини аниқлиги то-пилсин.

5. 
   Планиметрнинг асосий геометрик шартини ифодаланг, ушбу шарт
   

бажарилмаган ҳолда унинг текшириши ва тузатиши қандай бажарилади?

6. 
   Планиметр бўлак қиймати деб нимага айтилади ва у амалда қандай аниқланади?
   
7. 
   Электрон планиметрларнинг афзаллиги нимадан иборат?
   

7. Топографик съёмкалар
7.1 Съёмка ишларининг умумий талаблари ва мазмуни


Топографик съёмкаларга қуйидагилар киради: теодолит, юзани нивелирлаш, мензула ва тахеометрик съёмкалар.
Теодолит съёмкаси асосан капитал қурилишли жойларни съёмка қилишда қўлланилади. У бино ва иношоотларнинг фасадлари, кўчалар, кварталларнинг ички ҳудудларини съёмка қилишдан иборат.
Майдонларни суғориш, иншоотларни қуриш ва бошқа шу каби мақсадлар учун лойиҳа тузиш ишлари жой рельефи аниқ тасвирланган йирик масштабли топографик планларда бажарилади. Рельефи текис бўлган жойларда бундай топогграфик планлар асосан юзани нивелирлаш оқали тузилади.
Мензула ва тахеометрик съёмкалари асосан Ер тузиш ва Ер кадастри тадбирларни амалга оширишда, қишлоқ қурилишлари учун инженерлик-геодезик қидирувларида қўлланилади, қачонки аэрофотосъёмкани қўллаш мушкил ёки иқтисодий томондан мақсадга мувофиқ бўлмаса.
Съёмка ишларига қўйиладиган асосий техник талаблар 25 - жадвал келтирилган.
1:1000 - 1:5000 масштабли планларда планнинг масштабида ифодала-надиган ва жорий шартли белгилар орқали кўзга тутилган барча объектлар хатмий равишда тасвирланиши лозим. Қурилмаган ҳудудларда алоҳида турган дарахтлар ҳатман съёмка қилиш лозим.
Қишлоқ хўжалиги ерларни съёмка қилишда шудгорлар, бўз ерлари, ўтлоқлар, яйловлар, парниклар, боғлар, тутзорлар ва бошқ. билан банд бўлган ер бўлаклари ажратилади.
Хўжаликка аҳамиятли ер турлари учун, съёмка қилинадиган энг кичик бўлаклар юзаси планда 20 мм² ни ташкил қилади, барча бошқа ер турлари учун эса – планда 50 мм².


25 - жадвал

Съёмка масш-таби	Рельеф кесими баландлиги, м	Съёмка тури	Пикетлар орасидаги максимал масофа, м	Рельефни съёмка қилишда асбобдан рейкагача бўлган максимал масофа, м	Тафсилотни съёмка қилишда асбобдан рейкагача бўлган масофа,м
					Таянч контур-ларни съёмка қилишда	Таянчсиз контуларни съёмка қилишда
1:1000 1:2000 1:5000	0,5 1,0 0,5 1,0 0,5 1,0 2,0	Мензула Тахеометрик Мензула Тахеометрик Мензула Тахеометрик Мензула Тахеометрик Мензула Тахеометрик Мензула Тахеометрик Мензула Тахеометрик	30 20 60 50 50 40 70 60 70 60 100 80 120 100	150 150 200 200 200 200 250 250 250 250 300 300 350 350	60 60 60 60 100 100 100 100 150 150 150 150 150 150	100 100 100 100 150 150 150 150 200 200 200 200 200 200

Ердан фойдаланиш чегаралари, ҳамда автомобил ва темир йўллари учун ажратиб берилган ерлари полосасининг чегралари шу ҳолатларда съёмка қилинади, агарда, улар жойда марза белгилари, деворлар, ариқлар ва бошқ. билан маҳкамланган бўлса;
Дарёлар, каналлар, ариқлар ва бошқа сувга қарашли объектларни съёмка қилишда уларнинг эни планда 3 мм дан кўп бўлса, унда съёмка икки томонлама олиб борилади, эни 1 дан 3 мм гача бўлганда – бир томонлама.
Планларда электр узатгич линиялари, ҳамда телефон, радио, телеграф линиялари кўрсатилади, шунда 1:1000 - 1:2000 масштабларда электр ва алоқа линияларининг устунлари, 1:5000 масштабларда эса – фақат бурилишли устунлар симлар сонлари билан кўрсатилади.
Аҳолий пунктларнинг қурилган қисмларида турар ва нотурар бинолар кўрсатилади. 1:5000 масштабда съёмкани бажаришда алоҳида фойдаланадиган нотурар иморталар шу ҳолатларда съёмка қилинади, агарда улар юзаси планда 1 мм² дан кам бўлмаса. Аҳолий пунктларнинг ҳудудларида томорқа ерларнинг чегаралари ва бошқа участкаларнинг ҳудудлари кўрсатилади.
1:1000 - 1:2000 масштабли съёмкаларда томорқа участкаларида боғ, ўтлоқ, узумзор ва бошқ. билан банд бўлган ерлар ажратилади.
Масштаби 1:1000 - 1:5000 планларда кон лаҳималари (геологик қудуқлар, шурфлар ва бошқ), ҳамда геодезик тармоқ пунктлари кўрсатилади.