Геодезиядан 1-практикум

4.7. Берилган йўналиш (маршрут) бўйича
рельефни тарифлаш
Бу масала маршрутларнинг алоҳида участкаларида рельефнинг эгилиш характерли нуқталарининг планли ҳолати, уларнинг баландлиги ва қиялик тиклигини аниқлашга қаратилган.
Айтайлик, релъеф кесими баландлиги картада А нуқтадан В нуқтагача тўғри чизиқли йўналиш (маршрут) берилган (32 - шакл). Жойнинг характерли эгишлари 1, 4 ва 7 нуқталарда жойлашган. А, В ва эгишларнинг характерли нуқталарининг баландликлари интерполяция усулида карта бўйича аниқланади (4.6 параграфга қаранг). Қиялик тиклиги ҳисоблаш учун карта масштабида ушбу нуқталар орасидаги чизиқ кесмалари ўлчанади. Маршрутнинг алоҳида участкаларида қиялик бурчаклари қуйидаги формула бўйича ҳисобланади

бу ерда - баландликлари маълум нуқталар сони.
Масалан, . Унда .

32 - шакл. Берилган маршрут бўйича релъефни таърифлаш
Ўлчашлар натижалари ва релъефнинг бошқа тавсифларининг мисоли 32 -шаклда кўрсатилган маршрут бўйича 10 - жадвалда келтирилган.
10 - жадвал

Нуқталар белгилари	Нуқталар жойлашиши	Баландлик- лари, м	Масофа, м	Нишабликлар йўналиши	Қиялик тиклиги
А	Қияликда	146,1
1	Сув йиғилиш	145,1	162	Қиялик	-0,4^0
4	Сув айриғич	151,3	349	Кўтарилиш	+1,0^0
7	Сув йиғилиш	145,9	247	Қиялик	-1,3^0
В	Қияликда	149,5	150	Кўтарилиш	+1,4^0

Релъефни таърифлашни маршрут чизиғининг горизонталлар билан кесишиш нуқталари орасидаги қиялик тикликларининг тавсифлари орқали тўлдириш мумкин (масалан, 2-3, 5-6 кесмалар бўйича). Шунда қиялик бурчакларни ушбу карта учун тузилган қўйилиш графиги бўйича аниқлаш мақсадга мувофиқ.