Геодезиядан 1-практикум

Нуқталар орасидаги нисбий баландликни аниқлаш. Бир нуқтанинг иккинчи нуқтага нисбий баландлиги плюс ёки минус ишораси билан аниқланиши зарур. Бу нуқталар бирлашадиган чизиқнинг йўналиши бўйича нисбий баландликнинг ишорасини тўғри ҳосил килиш учун, ҳамма вақт берилган чизиқнинг кейинги нуқта баландлигидан олдинги нуқта баландлиги айрилади. 9, г – шаклда биринчи нуқтадан иккинчи нуқтага қараб нисбий баландлиги h_1-2 = Н₂ - Н₁ = 104,6 - 92,8 = +11,8 м. Иккинчи нуқтадан биринчи нуқтага тескари нисбий баландлиги h_2-1 = Н₁- Н₂ = 92,8 - 104,6 = -11,8 м.
Бир хил қияликларда горизонталлар орасидаги нисбий баландликларни аниқлаш учун, улар баландлигини билиш шарт эмас; қиялик йўналиши ва рельеф кесими баландлиги тўғрисида маълумотга эга бўлиш етарли. 9, е - шаклда кўрсатилган қияликнинг йўналиши, рельеф кесими баландлиги нисбий баландликни аниқлашига имкон беради. Шунда, биринчи нуқтадан иккинчи нуқтага нисбатан баландлиги h_1-2 = +15 м, иккинчидан учинчи нуқтага эса h_2-3 = -10 м.
Сув айригич ва сув йиғувчи чизиқларни ўтказиш. Ушбу чизиқларнинг планли ўринларини аниқлашда, аввал картанинг берилган бўлагида рельефнинг ҳарактерли шакллари ажратилади, кейин эса, сув айирғич ва сув йиғилувчи чизиқлар йўналиши ҳамма вақт горизонталларнинг бурилиш жойлардаги нуқталарига перпендикуляр ўтиши хусусиятидан фойдаланилади. Шунинг учун, сув айригич ёки сув йиғувчи чизиқларни ўтказиш учун биринчидан, горизонталларда аниқ ифодаланган эгиш нуқталари белгиланади, кейин эса, улар ҳар бир горизонталларга перпендикуляр йўналтирилган равон чизиқлар орқали бирлаштирилади. Шунга мувофиқ 10 - шаклда сув айригич чизиқлари узун штрихли пунктирлар билан, сув йиғувчи чизиқлар эса калта штрихлар билан кўрсатилган.

10 - шакл. Сув айриғич ва сув йиғувчи чизиқларни утказиш.

Қияликлар йўналишларини аниқлаш. Сув тўпланиш майдонларни
чегаралантириш. Жойнинг эгилиши ҳарактерли нуқталарини аниқлаш.