Geodeziya va marksheyderiya

Planimetr yordamida uchastka yuzini aniqlash. 
Planimetrning 
R 
va 
Q 
qiymatlari aniqlangach, plandagi poligon yuzini aniqlashda ham 
r 
ni aniqlaщdagi 
kabi ishlanadi. Berilgan shaklning yuzi qutb shaklning tashqarisida turganda 
QO‘ 
va 
QCH 
holatida uch martadan aylantirib olingan sanoqlar ayirmasining arifmetik 
o‘rta qiymati 
(p
2
—
p
1
)
0
 
topiladi. Keyin, (9.7) formulaga binoan, ya’ni 
S=R(p
2
—p
1
)
o

---

formula yordamida poligon yuzi topiladi. 
Poligonning yuzi katta bo‘lib, qutb tashqariga qo‘yilganda planimetr 
richaglari ta’min etolmasa, qutbni poligon ichida o‘rnatib, (9.8) formula yordamida 
hisoblashda avval 
Q 
aniqlanishi kerak. Buning o‘rniga 
Q 
ni aniqlamay, poligon 
yuzini ixtiyoriy diagonal chiziqlar bilan bir necha bo‘lakka bo‘lib, har qaysi 
bo‘lakning yuzi 
S
1
,
 S
2
,
 . . . 
, 
S
n
 
ni (8.7) bo‘yicha topish, keyin esa ular yig‘indisini 
olish ham mumkin. Bunda shaklning umumiy yuzi 
S 
bo‘laklarning yuzlari 
yig‘indisiga teng bo‘ladi: 
S=S
1
+S
2
+ . . . +S
n
 
Plan, kartada yo‘l, kanal, daxlsiz polosalari kabi tor joylar bo‘lsa, bunday 
joylarning yuzini hisoblash uchun shu joyda tik chiziqlap o‘tkazib, to‘g‘ri 
to‘rtburchakliklar yasaladi. To‘rtburchakliklar bo‘yi va eni plandan masshtab 
bo‘yicha olinib, yuzi to‘g‘pi burchakli to‘rtburchaklikniki kabi topiladi. Bunda 
ortgan yoki kamaygan joylar hisobga olinadi.