Geodeziya laboratoriya

TAFSILOTNI SYOMKA QILISH

Tafsilotni aylanma, perpendikulyarlar, burchaklar kestirmala- ri, chiziqlar kestirmalari, qutb koordinatalari, chiziqlar (stvor-

1 3 4

80. 
    rasm. Syomka usullari ko‘rsatilgan abris.
    

lar) usullarida syomka qilinadi. Maydonning chegaralari bo‘ylab teodolit yo‘lini o‘rnatish orqali syomka qilishda aylanma usul qo‘llaniladi. Perpendikular usuli to‘g‘ri geometrik shakllarni yoki egri konturlarni syomka qilishda qo‘llaniladi. Konturning burilish nuqtalarida abssissalar o‘qi sifatida tanlangan chiziqqa perpendi- kularlar tushiriladi, ularning ordinata va abssissa uzunliklari o‘lchanadi (80- rasm).

Ordinata uzunligi 10 m dan katta bo‘lganda perpendikular ekker yordamida tushiriladi.

Ikki ko‘zguli ekkerda (81- rasm) 45° burchak ostida o‘rnatilgan ikki M va N ko‘zgu shovun osish uchun dastaga ega bo‘lgan asosning ichki tomoniga mahkamlanadi. Asosda ko‘zgular ustida darchalar bor, M ko‘zguga B nuqtadan ě burchak ostida tushayotgan nur bu ko‘zgudan qaytarilib, boshqa N ko‘zguga a

1 3 5

81. 
    rasm. Ikki ko‘zguli ekker.
    

burchak ostida tushadi va bu ko‘zgudan qaytib, CC¢ yo‘nalishida kuzatuvchining ko‘ziga tushadi. Bu yo‘nalish AB chiziqni 90° burchak ostida kesib o‘tadi. C nuqtadan AB ga perpendikulyarni tiklash uchun ekkerni shovun chizig‘i bo‘yicha C nuqtada M ko‘zguni B dagi nishon tayoqcha tomonga qaratib ushlab turiladi. Keyin N ko‘zgu va uning ustidagi darchadan B dagi nishon tayoqchasining tasviri yo‘nalishida B¢ nishon tayoqcha o‘rnatiladi. B¢ nuqtadan AB ga perpendikulyar tushirish kuzatuvchi ekker bilan B dagi nishon tayoqchaning tasviri B¢ nishon tayoqchani to‘sgun- cha AB chiziqda o‘z joyini o‘zgartirib turadi.