Geodeziya laboratoriya

m  n _;

Shundan
^{ B}  h m^ sin b

 ^B _{ hHm}  ^B _ 


 ₂ egri 

0  ₂

  ₂

hHm_n

l_H^

₌   ₌   ₌   _.

(12.5)

sin( b₀+ n_egri ) m n m  n
OCN uchburchakning OMÀ uchburchakka o‘xshashligidan quyidagini hosil qilamiz:

 ^B _{ hHm}  ^B _ 

^ ^{2 }

^ ²

hHm_ n

 
l ^ = » ^{. (12.6)}

m n m n
Avvalgi misolni yechishdagiga o‘xshash, qazilma uchun quyida- gini hosil qilamiz:

^{ B}  bH hBm^{  B}  bH  ^

 ₂   ₂

hBm_n

l_B^ = ^{ } » ^{ } , (12.7)

mn mn
^{ B}  bH hBm^{  B}  bH  ^

 ₂   ₂

hBm_n

l_B^ = ^{ } » ^{ } . (12.8)

m n m n

Yo‘l qoplamasining qirg‘o- g‘i (brovka) bo‘yicha qazilma- ning murakkabligi sababli ko‘ndalang profilni rejalashda nishabni tekshirib andaza orqali reyka yoki teodolit yor- damida chiziq tekisligi aniqla- nadi.

Teodolit trubasining qiyalik nurida chiziq rejalaniladi (145- rasm). Yo‘ l qoplamasining yarmidagi o‘qdan profil nuqta- laridan rejalash ishlari boshla-

144. 
     rasm. Teodolit trubasining qiya nurida rejalash.
     

2 3 7

144. 
     rasm. Àndaza va reyka bilan rejalash.
     

nadi. Ana shu nuqta ustiga teo- dolit o‘rnatiladi, truba nurini ufqiy holatga keltiriladi. Tiklik doira hisobini nol o‘rniga to‘g‘ri- lanadi va nuqtada turgan reja o‘qi bo‘yicha h₀ hisob olinadi. Reyka

bo‘yicha olingan miqdor hisobini

ko‘ ndalang profili (qazilma chuqurligi bo‘yicha) ishchi belgi

raqami h_B qo‘shiladi va qirg‘oq- dagi do‘ngni qirqib olingan o‘rni nishon tayoqchasining bir-biri-

dan farqini bildiradi (146- rasm):

H = h + h . (12.9)
nish. tayoq. 0 B
So‘ngra teodolit trubasining vizir nurini yonbag‘irga parallel qilib qo‘yiladi. Yonbag‘ir bo‘yicha balandlik va pastliklar bo‘lmas-


0
ligi uchun qiyalik burchak hisobi ě ga to‘g‘rilanadi. So‘ngra

ko‘ndalang profil stvorining qiri bo‘ylab h nishon tayoqchasi bo‘yi- cha kelgusi nuqtalar axtariladi. Ana shunday sharoitda vizir nuri barcha nishon tayoqchasining ustida bir xil tekislikda bo‘lishi lozim.

Ko‘ndalang profilni andaza (shablon) va reykalar bilan reja- lashda trassadagi hisob bo‘yicha h_B ishchi belgi raqami bo‘yicha hisoblashda yo‘l ko‘tarmasining uchastkalaridagi ufqiy masofa d₀

o‘lchab qo‘yiladi.

Tog‘lik, notekis joylarda yo‘lning qirg‘og‘ini kengaytirilsa yoki ko‘tarilsa, bunday sharoitda yonbag‘ir joyga qo‘shimcha tuproq to‘kiladi. Yo‘lning qirg‘og‘ida paydo bo‘lgan do‘ng joylarni qirqib olib ko‘tarma joylarga solinadi. Yo‘l qoplamasining tekisligi bo‘yi- cha jo‘yak olinadi. Ish holatini aniqlab olib yonbag‘irning yo‘na- lishi bo‘yicha qancha balandlik va qancha ko‘tarishlik lozim bo‘l- gan balandliklarni stvor vizirkalariga yozib qo‘yiladi (147- rasm). Yo‘l qoplamasini ko‘tarishda vizirka va yonbag‘ir andazalarni yonbag‘irlik bo‘ylab bir joydan ikkinchi joyga olib o‘tilaveradi. Andazalar tartibi bilan vizirkalar o‘rnatiladi. Yo‘l qoplamasini ko‘tarayotgan mexanizmlarining ishchi zonasiga vizirka o‘qi tushib

qolmasligi lozim.

2 3 8

144. 
     rasm. Stvorda vizirka, nishon tayoqchasi, yonbag‘irlarni yo‘nalishi ko‘rsatilgan.
     
145. 
     rasm. Alohida yasalgan andazaga qiyalikni tekislash uchun moslama o‘rnatilgan.
     

Loyihalanayotgan uchastkalardagi trassani stvor vizirkalar va yonbag‘irni loyiha belgi raqamining balandligiga tenglashtirmas- dan avval vizirkalar o‘rnatiladi. Ana shu nuqtalar orasidagi ma- sofalar loyiha belgi raqamiga asoslanib, nishablar har xil rejala- nadi va loyiha belgi raqami bilan tenglashtiriladi, stvor vizirka- lari bo‘ylab vizirkalar o‘rnatiladi. Agarda nuqtalar loyiha uchastkalariga bog‘liq bo‘lib, ishchi belgi raqamlari ko‘p bo‘lsa, bunday holda nuqtalar orasidagi joyning relyef belgi raqamiga asoslanib balandlik Dh miqdorga qisqartiriladi.

Stvor vizirkalarini har qaysi nuqtaga o‘rnatib, masofalar bo‘yi- cha qisqartirilgan miqdorni hisobga olinadi. Uchastkalardagi tiklik egri vizirkalarini o‘rnini belgilab joylashtirib qo‘yishda, tiklik egri rejasidagi ordinatalar bo‘yicha tuzatma kiritiladi. Tog‘lik joylarda transportni tekis yo‘ldan yuqoriga tekis ko‘tarilishi uchun yo‘l bir yonbag‘irli qilib ko‘tariladi. Yonbag‘ir joylar loyihada ko‘rsatil- gan andazalar bo‘yicha quriladi (148- rasm).

To‘g‘ri chiziqli uchastkalar bo‘yicha stvor vizirkalari va yon- bag‘irlikning har 30—50 metr masofaga, egri-bugri tog‘lik joylarda har qaysi 10—20 metr joyga vizirka o‘rnatiladi.

Agar qazilma va ko‘tarmaning chuqurligi katta bo‘lsa, bunday holda rejalash ishlarini uchastkalarga bo‘lib olib boriladi. Ko‘tarmaning umumiy balandlik hajmi hisoblanadi yoki qazilma chuqurligini bir necha bo‘laklarga bo‘lib rejalanadi. Ana shunday yonbag‘irlarda ro‘y bergan do‘ngliklarni chuqurligiga qarab har xil nishabliklar bilan hisoblanadi.

2.