Geodeziya laboratoriya

Trassani tekis joylardan olib o‘tish. Tekis nohiyalardagi tras- sani loyihalashda to‘siqlar konturi belgilanadi, joyning o‘rtacha nishabi loyihada ko‘rsatiladi. Trassani to‘g‘ri olib o‘tishga doimo harakat qilish lozim.

2 2 6

Agarda suv to‘planib yotgan joy- lardan, ko‘llardan, katta jarliklardan, qishloqlardan va qishloq xo‘jaligiga qarashli unumdor yerlardan o‘tish kerak bo‘lsa, AB trassani (137- rasm) u yoki bu yo‘nalishdan chetlab olib boriladi. Trassadagi har qaysi burilish burchagidagi j ga qo‘shimcha ki-

136. 
     rasm. Trassani uzaytirish.
     

ritiladi. Qo‘shimcha hosil qiladigan l nisbiy miqdorni quyidagi formula bilan hisoblanadi:

_{l =} AC  AB

AB

yoki

j
_{l =} 1  cos j _.

cos

Shunday qilib,

AC =

AB _.

cos j

Burilish burchagi j miqdorga bog‘liq bo‘lganligi uchun, nisbiy cho‘zilish quyidagiga teng:

j — gradus hisobida	10 20	30	40 50 60
l — prosent hisobida	1,5 6,4	15,45	30,5 55,5 100

Berilgan ma’lumotlardan ko‘rinib turibdiki, 10—20° dagi bu- rilish burchaklaridagi trassalar sezilmagan holda uzayadi. Tekis joylardagi nohiyalardan trassani qisqartirib, osonlashtirib olib o‘tish qoidasi quyidagicha:

1. 
   Trassani birinchi to‘siq joydan ikkinchi to‘siq joyga to‘ppa to‘g‘ri olib o‘tilaveradi (138- rasm). Trassani olib o‘tishda burilish burchaklari ro‘y bersa, bunday holda ko‘rsatilgan qoidaga muvofiq trassa olib o‘tiladi.
   
2. 
   Burilish burchagini olib o‘tishda to‘siq joydagi egilishning o‘rtasidan to‘siq ikki tomonga bir xil tenglikda bo‘linsin.
   
3. 
   Burilish burchagini olib o‘tishda trassaning cho‘zilishi bi- linmasin. Shuning uchun tog‘lik joylarda burchakni ko‘pincha 20—30° qilib olinadi. Ba’zan joy tafsilotini murakkabligi sababli
   

136. 
     rasm. Trassani to‘g‘ri olib o‘tish.
     

2 2 7

139- rasm. Trassaning burilish burchagini tanlash.
burilish burchaklarini joy sharoitiga moslashtirib yoki trassani to‘siqlardan aylantirib olib o‘tishga to‘g‘ri keladi (139- rasm).

Yo‘l o‘qini davom ettirishda 1- burilish burchak uchi trassani kesib o‘tadi yoki daryoning ko‘prik o‘qini mo‘ljallab trassani olib o‘tiladi. Trassa ko‘llarni, qalin o‘rmonzorlarni, massiv joylarni kesib o‘tishiga to‘g‘ri keladi. Bunday holda trassaning yo‘nalishi bo‘yicha ko‘llardan, qalin o‘rmonzorlardan, massivlardan trassani aylantirib olib o‘tishda ro‘y beradigan 2- burilish burchagining cho‘qqisi aniqlanadi va trassa nishabi belgilanadi.

Og‘ir temir yo‘l trassasini kesib o‘tgan asosiy joyning burchak uchini 3- burilish burchagidagi burchak uchiga moslashtiriladi.