Geodeziya laboratoriya

QUDUQLARNI BURG‘ILASH ISHLARI HAQIDA TUSHUNCHA

Quduq deb, eni bo‘yiga nisbatan bir necha yuz ming marta kichik tog‘ jinsida bajarilgan gulasimon ishga aytiladi. Quduqning yer sirtidan boshlanish nuqtasi uning usti, tog‘ jinsini parmalovchi asbob — doloto, ishlayotgan joyi esa uning tubi (zaboy) deb ataladi.

Quduqning chuqurligi 5 m dan yuqori va diametri kamida 75 mm bo‘ladi, agar quduqning o‘lchamlari 5 m dan kam, 75 mm dan kichik bo‘lsa, u shurf deb ataladi. Quduqlar faqat neft va

2 8 7

gaz sanoati uchun emas, balki boshqa turdagi foydali qazil- malarni izlash va qazish, aholini suv bilan ta’minlash, yer osti yong‘inlarini o‘chirish, ko‘mirni gazlantirish, shaxtalarni shamol- latish, shaxtalarni o‘tkazishda tuproqni muzlatish, sanoat va fuqaro inshootlarini qurishdan oldin yer, tuproq tuzilishini o‘rganish uchun ham quriladi (kavlanadi). Quduqlar o‘zining maqsadiga ko‘ra toifalarga bo‘linadi. Har bir maqsadli quduq o‘zining o‘lchamiga ega bo‘ladi.

1. 
   Tayanch quduqlari — yerning geologik va gidrogeo- logik tuzilishini o‘rganish uchun quriladi.
   
2. 
   Parametrik quduqlar — konni chuqurroq o‘ rganish va konning mahsuldorligini baholash, geologik kesimni taqqoslash, geofizik va seysmik tadqiqotlar natijalariga aniqlik kiritish uchun kavlanadi.
   
3. 
   Struktura quduqlari konni razvedka-qidiruv, bur- g‘ilash ishlariga tayyorlash, konning tektonik, stratigrafik, pito- logik ma’lumotlari bo‘yicha profilini qurish uchun kavlanadi.
   
4. 
   Razvedka- qidiruv quduqlari oldindan tayyorlan- gan geologik, geofizik va geoximik ma’lumotlar asosida konning mahsuldorligini belgilash, zaxirasini hisoblash va konni ishlatishga tayyorlash uchun kavlanadi.
   
5. 
   Ekspluatats i y a q u d u q l a r i konni ishga tushirish va mahsulotni qazib olish uchun kavlanadi. Quduqlarning bu toifasiga parmalash quduqlari, kuzatuv-nazorat (pezometrik) quduqlar ham kiradi.