Geodeziya laboratoriya

YO‘L QOPLAMASINI REJALASH

Bir shahardan ikkinchi bir shaharga yo‘lni olib o‘tish uchun qurilish ishlari boshlanmasdan avval mahalliy joylarda joylarni tekislash ishlari olib boriladi. Har qanday loyihalash uchastka-

2 3 9

144. 
     rasm. Stvorda vizirkani uzaytirish sxemasi.
     

laridagi tuproq hajm ko‘tarmasini ko‘tarib bo‘lgandan so‘ng takroriy holda himoyachini stvor vizirkalari yordamida qirg‘oq bo‘ylab qir- g‘oqning rejali holatidagi belgi raqamiga va loyihalangan belgi raqamiga asoslaniladi. Yo‘l qoplamasini tekislash ishlari oson bo‘lsin uchun stvor vizirkalarini yer yuzasidan h_m

miqdorga ko‘tarilganiga qarab vizirka o‘rna-

tiladi (149- rasm).

Vizirkalarni belgi ustiga o‘rnatishda, yo‘l qoplamasini tekis- lashda mexanizm haydovchisi mexanizmning ustida turib, stvor yo‘nalishi bo‘ylab rejalangan barcha ishchi organlarining hamma- sini ko‘rib turishi lozim.

Yo‘l qoplamasidagi rejalash ishlari tamom bo‘lgandan so‘ng jo‘yak qilishda yo‘l qoplamasini qancha o‘lchamga kengaytiril- ganligini hisobga olinadi (150- rasm).

Yo‘l qora tuproq bilan ko‘tarilib, tayyor bo‘lgandan so‘ng xomaki himoyachiga yarim tuproq to‘kish vaqtidagi himoyachi qirg‘oq (brovka)ning balandligi quyidagi miqdorga oshadi:

b h  b² i b b i

 ¹ b² i

Dh=

jо‘yak jо‘yak himoya himoya himoya jо‘yak himoya
^2bhimoya^{+ b}jо‘yak

jо‘yak jо‘yak

4
. (12.10)

Yo‘l qoplamasining qirqimiga mos jo‘yak qisqaradi:

Dl = Dhm. (12.11)

Yo‘lni tekislash tamom bo‘lgandan so‘ng yo‘l qoplamasini rejalashda himoyachining qirg‘og‘idagi belgi raqamini Dl miqdorga kamaytirilishi lozim. Yo‘l qoplamasining ufqiyligi bo‘yicha ko‘n- dalang profil bilan nuqtalarni belgi raqamiga nisbatan 2Db miq- dorga himoyachini ikkala tomonlarini Db ga oshiriladi. Himoya- chiga qo‘shimcha tuproq to‘kib tekislanadi (151- rasm).

144. 
     rasm. Himoyachida yarim ko‘tarma.
     

2 4 0

144. 
     rasm. Himoyachini to‘g‘rilash.
     

Yo‘l qoplamasini tekislash vaqtida, yo‘l qoplamasining yuqori- sidagi jo‘yak tubidagi l_{yo‘l qoplamasi} orqali ko‘ndalang nishabni bosib turadi.


Dh = h - b (i - i ). (12.12)
Yo‘l qoplamasidagi qirg‘oqning ishchi belgi raqamini o‘zgar- tirilganligini quyidagi ifoda bilan hisoblanadi:
jo‘yak himoyachi himoyachi jo‘yak
Yo‘l qoplamasini eniga tekislab kengayganlik hisobini (12.11) ifoda bo‘yicha aniqlanadi.

Ko‘ndalang profilni rejalashdagi qazilmani eniga aniqlash uchun ariqlar loyihasining hisobi eniga olinadi:

egri yo‘l egri
b = b + 2h m. (12.13)

Bu yerda: b_yo‘l — ariqning tubi, eniga, h_egri — ariqning chuqurligi, 1:m ariqning yonbag‘ir nishabi. Ko‘ndalang profilni rejalashda qazilmani aniqlash uchun ariqning eni bo‘yicha loyiha hisobga olinadi.

Ufqiy egrilarga berilgan ko‘rgazmalardagi radiuslarga nisba- tan radiuslar kam bo‘lsa, yo‘l uchastkasidagi bir yonbag‘irli ko‘n- dalang profil bilan, ko‘ndalang nishab i_B ga asoslanib transport yo‘lining burilish joylaridan transport qiynalmasdan yuqoriga ko‘tarilishi uchun bir yonbag‘irlik yo‘l quriladi. Yo‘l qoplamasi baliq sirtiga o‘xshab ikki tomonga suyri bo‘ladi, ana shu suyri yo‘nalishga yonbag‘ir deyiladi. Yo‘l qoplamasining ko‘ndalang

144.