Geodeziya laboratoriya

TAXEOMETRIK SYOMKANI BAJARISH (3-hisob-chizma ish)

Taxeometrik syomka taxeometrik yo‘l asosida bajariladi. Ta- xeometrik yo‘l deb hamma tomonlari, ular orasidagi ufqiy bur- chaklari hamda har bir nuqtasidan yondosh nuqtalarga tik burchaklarni o‘lchangan joyda yasalgan ochiq yoki yopiq ko‘pburchakka aytiladi (96- rasm). Taxeometrik yo‘lga kiritilgan hamma nuqtalarning rejali va ba-

landlik holatlari aniqlanadi. Taxeo- metrik syomkada konturlar va rel- yef nuqtalari bekatda taxeometrik

yo‘lga nisbatan qutb usulida quyi-


sxemasi.
dagi tartibda syomka qilinadi: ^{96- rasm. Taxeometrik yo‘l}
1 6 3

1. 
   Teodolit ish holatiga keltirilib, uning balandligi o‘lchanadi va reyka belgilanadi, limb mahkamlanadi.
   
2. 
   Orqadagi va oldindagi nuqtalarga o‘rnatilgan reykalarga tru- ba qaratilib ipli dalnomerda masofa, ufqiy va tik doiralardan sanoqlar olinadi. Doiraning boshqa holatida ham bu ish takror- lanadi.
   
3. 
   Alidada va limbning nolinchi shtrixlari tutashtirilib, truba oldindagi nuqtaga qaratiladi, limb bunda yo‘l tomoniga nisbatan yo‘nalishni aniqlagan bo‘ladi.
   
4. 
   Limb qo‘zg‘almas holatida konturlar va relyefning xarakterli (reykali) nuqtalariga o‘rnatilgan reykadan dalnomerda masofa, ufqiy va tik doiralardan sanoqlar olinadi.
   
5. 
   Syomka tugagach, oldingi nuqtadan olingan sanoq boshlan- g‘ich sanoqdan 2¢ dan ortiq farq qilmasligi tekshiriladi. O‘lchash natijalari taxeometrik syomka jurnaliga yoziladi (25- jadval). Asbob turgan syomka nuqtasi (bekat), reyka o‘rnatilgan kontur va relyef nuqtalari tartib raqamlari abrisda (97- rasm) ko‘rsatilgan. Bir xil nishablikda yotgan nuqtalar millar bilan belgilanadi, bu reja tu- zishda, gorizontallar o‘tkazishda kerak bo‘ladi.
   

Hisoblash va reja tuzishda quyidagi ishlar bajariladi:

1. 
   dala qaydnomalari tekshiriladi va taxeometrik yo‘l sxemasi tuziladi;
   
2. 
   taxeometrik yo‘l n burchaklari va n₁ tomonlari uzunliklari bog‘lanmasliklari f_ě va f_s hisoblanadi va ular qiymatlari tegishlicha
   

f_ě £ f_ěchek = 1 ,5

; f £ f = S S/400

s chek
bo‘lsa, ular tenglashtiriladi va bekatlar H_b balandliklari hisobla- nadi.

b) reykali nuqtalar balandliklari H_b va (9.5) formulaga topil- gan nisbiy balandliklar orqali

H_i = H _b + h _{b i} (9.10)

formula bo‘yicha hisoblanadi,

g) chizma qog‘ozda taxeometrik yo‘l rumblar va chiziq uzunliklari yoki koordinatalar bo‘yicha tushiriladi, ularga nisbatan reykali nuqtalarning o‘rni qutb usulida aniqlanadi, yozilgan ba- landliklari bo‘yicha gorizontallar o‘tkaziladi, konturlar tushiriladi;

1 6 4

1 6 5

www.ziyouz.com kutubxonasi



25- jadval