Geodeziya laboratoriya

TRASSA TO‘G‘RISIDAGI REJALASHNING UMUMIY MA’LUMOTI

Aerofototasvirlash asosida loyihalanayotgan inshoot o‘qidan boshlab tafsilotlarni topografik usulda xaritaga tushirishga trassa deyiladi. Trassaning asosiy elementlariga ufqiy holatdagi reja, proyeksiya, loyihalanayotgan chiziqning bo‘ylama profil va tiklik qirqimlari kiradi.

Trassa rejasidagi radiusni joy sharoitiga moslashtirib, bir-biri bilan tutashgan egri-qiyshiq ufqiy chiziqlarga qarab belgilana- di. Egri-qiyshiq joydagi radiuslar 500—1000 m dan kam bo‘lmas- ligi lozim. Trassa uchun bo‘ylama profil tuzishda har xil chi- ziqlarda nishabliklar ko‘rsatiladi. Ana shu egri-bugri chiziqlar tiklik bo‘yicha aylanib borib, chiziqlar bir-birlari bilan uchrashib tutashadi.

Bo‘ylama profilni tiklik bo‘yicha tasvirlashda uni ufqiylikka nisbatan 10 marta yirikroq qilib olinadi. Masalan, ufqiylik masshtab bo‘yicha 1:10 000 bo‘lsa, tiklik bo‘yicha 1:1 000 bo‘ladi. Joyni chiziq yo‘nalishi bo‘yicha loyihalashda loyihalanayotgan joyning xarakteristikasini bilish lozim. Trassaga perpendikulyar qilib ufqiy va tiklik masshtab bo‘yicha bir xil masshtabda 1:200

profil tuziladi.

2 2 4

Trassa yonidan ufqiy va tiklik bo‘yicha egri-bugri joylardan elektr simlari va kanalizatsiyalarni olib o‘tish loyihalari taqiqlanadi. Trassa toifalari. Odatda trassa joyning geologik holatiga bog‘liq bo‘lib, turli toifalarga bo‘linadi. Avtomobil va temir yo‘llaridan truboprovod va gazoprovod olib o‘tishda joyning sharoitiga mos- lashtirib ish olib boriladi. Vodiy suvlarini ajratib turuvchi chiziq- lar, tog‘ yonbag‘irlarini ko‘ndalangiga ajratib turuvchi trassalar-

ning bir-biridan farqi bo‘ladi.

Vodiydagi trassa ko‘pincha, suv to‘plangan joylardagi pichan- zorlarning ustidan o‘tishi mumkin. Odatda trassaning havfsizlik rejasi va profili bo‘ladi. Trassadan ariqlar kesib o‘tar ekan uning qiymati oshadi (136- rasm, I). Ba’zan geologik hodisalar ro‘y be- rishini e’tiborga olib vodiylardan trassani olib o‘tishdan voz ke- chishga ham to‘g‘ri keladi.

Suv havzasidagi chiziqlarni ajratuvchi trassalar joydagi balandlik belgi raqamlari bo‘yicha olib boriladi. Trassa murakkab bo‘lma- sa, hajm ishlari oz bo‘ladi, trassada sun’iy inshootlar kam uch- raydi, loyihalash ishlari tez boradi va ishlash qulay bo‘ladi. Aks holda past-balandlik joydagi suvni ayirish joylari ensiz va egri- bugri bo‘lishi mumkin. Shuning uchun sun’iy trassalarda ishlash qiyin bo‘ladi (136- rasm, IV).

15—O‘.O‘tanov

136. 
     rasm. Trassa toifalari.
     

2 2 5