Geodeziya laboratoriya

LENTADA BEVOSITA O‘LCHAB BO‘LMAYDIGAN CHIZIQ UZUNLIGINI ANIQLASH

Daryo, jarlik, botqoqlik va boshqa to‘siqlarni kesib o‘tadigan chiziqlarni lentada o‘lchashning iloji bo‘lmaydi. Bunday hollarda chiziq uzunligini aniqlash uchun bazis b va uchbur-


1

2

3
chakning ě , ě va ě burchaklari

o‘ lchanadi (41 - rasm). Sinuslar teoremasiga ko‘ra chiziq uzunligini

41- rasm. Bevosita o‘lchab bo‘lmaydigan masofani aniqlash.

7 2

_{S = b} sin b₁

sin b₂

(5.2)

formula bo‘yicha hisoblanadi. Bazis b lentada o‘lchash qulay joyda va uchburchak 123 iloji boricha teng tomonli qilib tanlanadi. Uch-


1

2
burchak ě , ě burchaklarining har biri teodolit bilan to‘la qabul-


3
da o‘lchanadi. Ularning to‘g‘ri o‘lchanganligini iloji bo‘lsa ě

burchakni o‘lchash orqali tekshiriladi. U holda

1 2 3
bo‘lishi kerak.

ě + ě + ě = 180 ° (5.3)

O‘lchash va hisoblashni tekshirish uchun ikkinchi uchburchak

234 dan o‘lchangan bazis b

va a , a , a

burchaklar orqali chiziq

2 2 3 4

uzunligi qaytadan quyidagi formula bo‘yicha topilishi mumkin:

^{S = b sin α4} . (5.4)

¹ sin α₂
Hisoblangan chiziq uzunliklari nisbiy xatoligi 1:1 000 dan osh- masa, ularning o‘rtacha arifmetik qiymati topiladi.