Geodeziya laboratoriya

KADASTRDA GEOINFORMATSIYALI SISTEMALAR

Yer, shahar qurilishi, suv, o‘rmon va boshqa kadastrining har bir turi kartografik informatsiya bazasidagi yer va yer osti, tabiiy, xo‘jalik va huquqiy holatning ishonchli va zaruriy ma’lumotlari majmuyiga ega bo‘lganligi sababli aslida ham geoinformatsiyali sistemalar bo‘ladi, kartografik informatsiya yerning miqdori, sifati, qiymati, yerdan foydalanuvchi va yer egalari to‘g‘risida ma’lumot olish va yerdan foydalanishni nazorat qilish uchun ham xizmat qiladi.

Kadastrning informatsion asosi yerlarni inventarizatsiya (ro‘y- xatga olish) va kadastrli syomkalar natijasida yaratiladi. Bu ishlar katta hududlarni (shahar, tuman, aholi punktlari va h. k.) hamda katta bo‘lmagan yer uchastkalarini ham qamrab olishi mumkin. Katta miqdordagi ma’lumotlarni yagona informatsion sistemada joylashtirish uchun kadastrni informatsion elementlar qatlamla- riga bo‘linadi, ularning har biridan aniq masalani yechishda

mustaqil foydalaniladi.

GISni qo‘llashga asoslangan kadastrning avtomatlashtirilgan sistemasi uchun raqamli kadastrli xaritalar, rejalar qo‘llaniladi. Kadastrli xaritalarda rejada ko‘rsatilgan hamma obyektlar fazo- viy bog‘lanishga ega, ya’ni ularning holati xaritani yaratishda qabul qilingan koordinatalar sistemasida aniqlangan. Obyekt (yer uchast- kasi)ni ta’riflash ma’lumotlari informatsion sistemaning ma’lu-
4 2

motlar bazasi mazmunini tashkil etadi. Bu ma’lumotlar bazasi- ning obyektlarini va aloqalarini belgilash uchun uchastkalar identifikatorlari (kadastrli nomerlari)dan foydalaniladi. Shu tarzda raqamli kadastrli xarita metrik (grafik) va semantik (ifodalash) ma’lumotlar majmuasini ifodalab, kadastrning informatsion sistemasi qismini tasvirlab ko‘rsatadi. Yer uchastkalarining o‘rnini, ularning chegaralari va maydonini aniqlab, undan resurslarni boshqarish vositasi kabi foydalaniladi.

Shunday qilib, davlat yer kadastri iste’molchiga yer informat- siyasini yig‘ish, saqlash va yetkazib berishni ta’minlovchi geoin- formatsion sistema bo‘ladi.

3.