Geodeziya, kartorafiya, geografiya

I BOB. NIVELIRLASH. GEOMETRIK NIVELIRLASH. TRIGONOMETRIK NIVELIRLASH. BAROMETRIK NIVELIRLASH. GIDROSTATIK NIVELIRLASH.

1.1 Nivelirlash mohiyati

Joydagi ikki nuqta sathiy yuzalari orasidagi nisbiy balandlikni aniqlashga

nivelirlash deyiladi.

Nivelirlash (fransuz tilidan olingan bo‘lib nivellement yoki nivelement –

“tekislash”, niveau - “tekislik” ma;nosini beradi.)

Ko‘p masalalarni yechishda joy nuqtalarining absolyut balandligini bilish

kerak. Joydagi istalgan nuqtaning absolyut balandligini aniqlash uchun ushbu nuqta

va otmetkasi ma’lum bo‘lgan boshqa nuqta sathiy yuzalari orasidagi nisbiy

balandlikni aniqlash kerak.

Ish sharoiti, qo‘llaniladigan usuli va asboblarga qarab nivelirlash quyidagi

asosiy turlarga turlarga bo‘linadi:

1. 
   Geometrik nivelirlash.
   
2. 
   Trigonometrik nivelirlash.
   
3. 
   Fizik nivelirlash.
   
4. 
   Stereofotogrammetrik nivelirlash.
   

Geometrik nivelirlashda gorizontal vizir nuri orqali nuqtalar oralig‘idagi

nisbiy balandlik aniqlanadi.

Trigonometrik nivelirlashda nisbiy balandlik nuqtalar oralig‘idagi

yo‘nalishning qiya burchagini o‘lchash orqali aniqlanadi.

Fizik nivelirlash sifatida Barometrik va gidrostatik nivelirlash usullarini

ko‘rishimiz mumkin.

Barometrik nivelirlash nisbiy balandlikni o‘lchash dengiz sadhiga nisbatan

turlicha balandliklardagi nuqta atmosfera bosimi o‘zgarish qonuniyatlariga

asoslandi;