Geodeziya, kartografiya, geografiya

relefning kesim balandligi

(

h

) deyiladi.

Kesim balandligi tasvirlanadigan joy relefining murakkabligiga va tuziladigan plan

va karta masshtabiga qarab qabul qilinadi.

Gorizontallarning bir-biriga qancha yaqin yoki bir-biridan qancha uzoq bo‘lishi

qiyalik burchagining katta yoki kichikligiga bog‘liq bo‘ladi.

Agar qiyalik burchagi katta bo‘lsa, gorizontallar bir-biriga yaqin bo‘ladi va aksincha.

Tekislikdagi (plandagi) ikki qo‘shni gorizontallar orasidagi masofa quyilish deyiladi.

2.1.4-shakl.Gorizontallar orasidagi masofa (quyilish).

---

22

2.1.4- shakldagi

A

nuqta joylashgan gorizontaldan qo‘shni gorizontalgacha har xil

yo‘nalishda quyilish olish mumkin, masalan

Aa

1

, Aa

2

, Aa

3 va boshqalar. Bulardan

gorizontallarga tik qilib olingan

Aa

2 yo‘nalishi eng xarakterlisi hisoblanadi. Shunga

asosan uning quyilishi eng kichik bo‘lib, qiyalik tikligi eng katta bo‘ladi.

Eng kichik quyilish bo‘yicha olingan chiziq eng katta tiklik chizig‘i deyiladi.

Bu chiziq qiyalik yo‘nalishi deb qabul qilinadi.

Gorizontallar quyidagi asosiy xossalarga ega:

1. Gorizontallar bir-biriga qancha yaqin bo‘lsa, joy qiyaligi shuncha tik bo‘ladi; bir-

biridan uzoq bo‘lsa, qiyalik yotiq bo‘ladi. Yonma-yon ikki gorizontal orasidagi eng

qisqa masofa eng tik joy bo‘ladi.

2. Turli balandlikdagi gorizontallar o‘zaro kesishmaydi.

3. Plandagi gorizontallar yopiq chiziq bo‘ladi yoki plan chetida tugaydi.

4. Gorizontalga perpendikulyar chiziq eng katta nishablikda bo‘ladi.

Ayrim joylarning relefini asosiy gorizontallar bilan to‘la ko‘rsatish mumkin

bo‘lmagan vaqtda kesim balandligining yarmiga teng qiymatda qo‘shimcha

gorizontallar o‘tkaziladi. Qo‘shimcha gorizontallar uzuk (punktir) chiziqlar bilan

chiziladi. Ba'zida chorak gorizontallar ham o‘tkaziladi.