«Geodeziya» fanidan Amaliy ish uchun ko’rsatma “nivelir to’rini Ekvivalent usulida tenglashtirish

O`zbekiston respublikasi oliy va O`rta maxsus

ta’lim vazirligi

Toshkent arxitektura Qurilish instituti

«Geodeziya va kadastr»kafedrasi

5311500- «Geodeziya, kartografiya va kadastr» yo’nalishi

«Geodeziya» fanidan

Amaliy ish uchun ko’rsatma

“nivelir to’rini Ekvivalent usulida tenglashtirish”

Tuzuvchilar: katta o’qituvchi Qodirov A.G’.

katta o’qituvchi. Saidov B.M.

Toshkent – 2019 yil

Nivelir to’rini ekvivalent usulida tenglashtirish

Ekvivalent almashuv usuli bir nechta tugun nuqtali nivelir to’rini taqribiy tenglashtirishda qo’llaniladi. Ushbu usul tenglashtirish hisoblarini bajarmasdan turib to’rdagi reper balandliklarini vaznini aniqlash imkonini bergani uchun sodda tarkibli to’rlardagi aniqlik hisobini bajarishda qo’llanilishi mumkin. Bu esa geodezik to’rlarni loyihasini baxolash imkonini yuzaga keltiradi.

Ekvivalent almashuv usulida nivelir to’ri 1 tugun nuqtali ko’rinishga keltirilib tenglashtirish ishlari bajariladi. Buning uchun to’rda mavjud bo’lgan ikki (yoki bir nechta) nivelir yo’li (z₁ z₂) mavxum bir yo’l (z₁,₂) bilan almashtirishlar. Bunda mavhum ekvivalent yo’l vazn jixatidan mavjud yo’llar vaznlari yig’indisiga teng bo’ladi va ekvivalent yo’l bo’yicha aniqlangan reper balandligining qiymati mavjud yo’llar bo’yicha aniqlangan qiymatiga teng aniqlikda topiladi. Ishni bajarilishini 14- chizmada misol tarzida keltirilgan III -klass nivelir to’ri sxemasini ko’rib chiqamiz. To’rda uchta tugun nuqta va uchta absolyut balandliklari ma’lum bo’lgan tayanch markasi mavjud bo’lib ular o’zaro 7 ta nivelirlash yo’llari bilan tutashgandir.

Tayanch marka otmetkalari, nivelir yo’llarini tartib raqami, yo’nalishi va yo’l bo’yicha o’lchangan nisbiy balandlik qiymatlari sxemada ko’rsatilgan.

Tenglashtirish boshqa tenglashtirish usullaridagi kabi 4 pog’onada amalga oshiriladi: nivelirlash sifatiga baho berish; nisbiy balandliklarni tenglashtirish ya’ni tugun reper otmetkalarini ishonchli qiymatini hisoblash va nisbiy balandliklarni tenglashtirish; dala o’lchash natijalariga baho berish; tenglashtirilgan qiymatlar aniqligini baholash.