Geodezik tayanch tо‘rlar. Geodezik to‘rlarni barpo qilishning ana’naviy usullari

7-Suniy yо‘ldoshli Davlat geodezik planli punktlarini о‘rnatish

1 klass triangulyatsiya punktlari

2 klass triangulyatsiya punktlari

3 klass triangulyatsiya punktlari

4 klass triangulyatsiya punktlari

8-rasm. Triangulyatsiya tarmog‘i punktlari
Geodezik tarmoqlarning har bir punktini o‘rni joyda odatda kamida 1,5-2 m, ayrim rayonlarda kamida 6 metr chuqurlikda gruntga o‘rnatiladigan mahsus markazlar yordamida mahkamlanadi.
Markazning yuqori qismiga sement qorshimasida chugun marka o‘rnatiladi yoki markaz metall trubaga kovsharlanadi. Markani sferik yuzasida diametri 2 mm li teshikcha belgisi qo‘yilgan bo‘lib, uni markaziga punktning koordinatalari va unda bajarilgan o‘lchash natijalari tegishli bo‘ladi, shuning uchun ular joylarda mustahkam mahkamlanishi lozim.
Davlat geodezik tarmoqlarini klassiga bog‘lik bo‘lmagan holda markazning saqlanishi va uni uzoq vaqt davomida gruntda planli va balandlik o‘rnini o‘zgarmas bo‘lishi geodezik punktlarning markazlariga qo‘yiladigan muhim talab hisoblanadi.
Markazlarni uzoq vaqt saqlanishini ta’minlash uchun ular korroziyaga qarshi vositalar bilan qoplangan yuqori sifatli kurilish materiallaridan: temir beton pilon va svaylardan, asbotsement va metall quvurlardan tayyorlanadi. Markazning asosi yuqoridagi qurilmalar bilan mahkamlanadi va gruntni muzlash chegarasidan pastda o‘rnatiladi.
Tuproqda markazning mustahkamligi ko‘plab faktorlarga bog‘liq, jumladan gruntning tarkibi va husuiyatiga, tuproqning muzlash va erish chuqurligiga, tuproq namligining o‘zgarishiga, yerosti suvlari satxining o‘zgarishiga va boshqalarga. Bularni ichida eng muhimi tuproq grunti muzlashi va erishi hisoblanadi. Shuning uchun geodezik markazlarni mahkamlash va saqlanish masalasiga juda katta e’tibor beriladi. Markazlar konstruksiyasi va ularni mamlakatning turli mintaqalarida o‘rnatish texnologiyasining tavsifi “Davlat geodezik to‘rlarning markazlari va reperlari” yo‘riqnomasida keltirilgan.
1 tipdagi markazlar (9-rasm.) tuproqning mavsumiy muzlaydigan joylarda qo‘llaniladi.