Geoaxborot tizimlari” Fani bo’yicha Mustaqil ish Mavzu: Geografik axborot tizimining tarkibiy qismlari Guruh: das001 Bajardi: Ergashev j tekshirdi: Nurmurodov J. Toshkent 2022 Mavzu: Geografik axborot tizimining tarkibiy qismlari Reja

Kompyuter tizimi – bu geoaxborot tizimini yuritish uchun zarur boʻlgan kompyuter va operativ tizimni nazarda tutadi. Odatda bunday operativ dasturlar turkumiga Windows, Unix yoki Linux kabilar kiradi. Qoʻshimcha ravishda bu tizimga geoaxborot tizimi uchun zarur hisoblangan maxsus monitorlar, digitayzerlar, skanerlar (fazoviy ma’lumotlarni raqamli koʻrinishga keltirish uchun), GPS qurilmalar (dala ma’lumotlarini tizimga kiritish uchun), printer va plotterlar (ma’lumotni bosmaga chiqarish uchun) kerak boʻladi.
Dasturiy ta’minot – geoaxborot tizimi va unda qoʻllaniladigan jihozlarni ishlatish uchun zarur boʻlgan dasturlardir. Barcha dasturlar uchun muhim boʻlgan jihat bu umumiy interfeys, ya’ni menyu, grafik belgilar, buyruqlar tablosi va skriptlardir.
Insoniy resurslar – geoaxborot tizimining maqsad va vazifalarini aniqlab beruvchi malakali geoaxborot tizimi mutaxassislari guruhi va tizimdan foydalanuvchilar nazarda tutiladi.
Ma’lumot – bu biz uchun muhim sanalgan axborotni yaratish uchun zarur boʻladigan va turli xil tizimga kiritiladigan belgilardir.
Infratuzilma va jarayonlar – geoaxborot amallarini bajarish uchun zarur boʻladigan moddiy, tashkiliy va boshqaruv jarayonlarini oʻz ichiga oladi. Infratuzilma deganda zaruriy malaka, ma’lumot standartlari, ma’lumotni saqlash joylari va umumiy tashkiliy masalalar tushuniladi.

2-rasm. Geoaxborot tizimining tarkibiy qismlari
GATning funksional imkoniyatlari – GAT va mos dasturiy vositalarning funksiyalari toʻplami boʻlib, ular quyidagilardir:
 Ma’lumotlarni kompyuter xotirasiga mavjud raqamli ma’lumotlar toʻplami yoki raqamlashtirish yoʻli orqali kiritish.
 Ma’lumotlarni bir formatdan ikkinchi formatga aylantirish, kartografik proyeksiyalarni transformatsiyalash, koordinata sistemasini oʻzgartirish orqali ma’lumotlar turini oʻzgartirish.
 Ichki va tashqi ma’lumotlar bazasida ma’lumotlarni saqlash, boshqarish.
 Kartometrik operatsiyalar.
 Foydalanuvchining shaxsiy sozlash (настройка) vositalari.


Xulosa


Hozirgi kunda GIS barcha sohalarda juda keng qamrovga ega bo'ldi, masalan
Shaharlar, tumanlar, mamlakatlar chegaralarini aniqlash uchun xaritalash. ◦
Shuningdek, hududlar aholisini topishda ham foydalidir ◦
Shuningdek, geologik o'rganish ham muhim ahamiyatga ega. xaritalarni raqamlashtirish orqali hududni sozlash.
GIS komponentlari jadval va ma'lumotlar bazasida yashiringan fazoviy naqshlarni ko'rsatish uchun foydalidir. Bu batafsil xaritalarni yaratishga imkon beradi. 
GIS ning funktsional asoslarini tavsiflaydi va GIS ning potentsial foydalanuvchilarini qadrlaydi 
Ko'p yillar davomida GIS juda qiyin, qimmat va mulkiy deb hisoblangan bo'lsa ham. Grafik foydalanuvchi interfeysi (GUI), kuchli va arzon apparat va dasturiy ta'minot va ommaviy raqamli ma'lumotlarning paydo bo'lishi GIS ilovalari doirasini kengaytirdi va GISni asosiy foydalanishga olib keldi.