Геоахборот тизимларининг тузилиши 3 та блокдан иборат: Киритиш блоки

Геоахборот тизимларининг тузилиши 3 та блокдан иборат:
1. Киритиш блоки;
2. Ишлаб чиқиш блоки;
3. Чиқариш блоки.
Киритиш блокига худудий ахборотларни рақамли формада тубдан ўзгартириш ва уни маълумотлар базасига ёки компьютер хотирасига чиқариш қурилмалари киради. Булар – сканер, дигитайзер, клавиатура.
Ишлаб чиқариш блоки компьютер бошқариш тизими ва дастурий таъминотдан ташкил топган.
Чиқариш блоки – картографик формада ишлаб чиқилган ахборотларни узатиш қурилмалари мажмуидир. Булар – монитор, принтер, плоттер ва
бошқалар.
Геоахборот тизимларининг асосий вазифалари:
• Маълумотларни киритиш;
• Маълумотларни ўзгартириш (трансформация);
• Маълумотлар форматини конвертация қилиш;
Картографик проекцияларни трансформация қилиш;
• Маълумотлар базасида маълумотларни сақлаш, ўзгартириш ва бошқариш;
• Картометрик жараёнлари;
• Оверлей жараёнлари (қатламларни мослаштириб жойлаштириш);
• Фазовий таҳлил операциялари;
• Ер юзининг тузилишини рақамли моделлаштириш;
• Фазовий моделлаштириш (геомоделлаштириш);
• Маълумотларни юзаки текшириш;
• Маълумотларни чиқариш.
Геоахборот тизимларининг қуйидаги турлари мавжуд:
1. Худудий тақсимланиши бўйича: глобал, миллий, минтақавий, локал, маҳаллий.
2. Соҳа йўналиши бўйича (саноат, ишлаб чиқариш): шаҳар (муниципал); ердан фойдаланиш бўйича (ер-ресурс ва ер-кадастр бўйича геоахборот тизимлари; табиатни қўриқловчи; ўрмон хўжалиги бўйича геоахборот тизимлари; коммунал; транспорт ва ҳ.к.
Мутахассислик муаммолари бўйича (ечилаётган масала қараб): инвентаризация, кадастр баҳоси, бошқариш, мониторинг, башорат қилиш.
Геоахборот тизимларини лойиҳалаш кенг маънода қуйидаги босқичлардан иборат:
1. Лойиҳалашгача тадқиқот босқичлари, жумладан фойдаланувчи талабларини ва еоахборот тизимларининг фойдаланадиган дастурий таъминотларининг имкониятларини ўрганиш; геоахборот тизимларини техник-иқтисодий томондан тасдиқлаш; «харажат-фойда» алоқани баҳолаш.
2. Геоахборот тизимларини «Пилот-проект» стадиясини қўллаган ҳолда тизимли лойиҳалаш.
3. Геоахборот тизимларини ишлаб чиқиш.
4. Тест майдонида геоахборот тизимларини тестдан ўтказиш (катта бўлмаган худудий фрагментда).
5. Геоахборот тизимларини тажрибали-намунасини яратиш.
6. Геоахборот тизимларини тадбиқ этиш.
7. Геоахборот тизимларини қўллаш.
Геоахборот тизимларини яратиш билан машҳур Intergraph, Espi каби йирик компаниялар шуғулланмоқда.
Геоинформатиканинг техник воситалари уч гуруҳга бўлинади, уларнинг ҳар бири ҳам универсал бўлиб, фақат Геоинформатика учун мўлжалланган асбоб ва воситалардан иборат.
Булар:
- маълумотлар киритишнинг техник воситалари,
- ҳисоблаш техникалари,
- ахборотларни тасвирлаши ва хариталарни чоп этиш воситалари.
Маълумотларни кодлаш учун ва айниқса картографик материалларни анолог рақамли кўринишда тасвирлаш учун рақамлаш воситаларидан (яъни рақамловчилар) фойдаланилади.
Геоахборот тизимларининг ривожланишининг қуйи этапларидан бошлаб рақамловчилар 2 та асосий турда бўлган:
• Қўлда юритувчи ва координаталарни маълумотлар ташувчи воситаларга (магнит лента, дискета, оптик дисклар ва ҳ.к.) автоматик равишда рўйхатловчи ярим автоматиклар тури.
• Сканер кўриниш (сканер ва сканер қилувчи қурилмалар)даги ўзгаришда расмнинг элементларини қаторма-қатор белгилаб оувчи автоматик тури.
Ушбу қурилмаларни қўллашга асосланган маълумотларни киритиш технологиялари альтернатив ва конкурент ҳисобланади.
Авваллари ахборот киритиш дигитайзерлар ёрдамида бир йўла вектор кўринишда бажариларди. Ҳозирда, сканерлар, кенг қўлланила бошлагандан буён ахборот киритиш, сканер ёрдамида бажарилади ва монитор экранида векторлаштирилади.