Genetika va genomika asoslari

Bir  xil  izchillikka    ega  «yopishqoq»  uchli  fragmentlarni  birlashtirish 

usuli.  Ba‟zi  restriktazalar,  masalan  EcoRI,  DNK  zanjirida  tanib  kesadigan  sayt 

markazidan bir xil  masofada zina xosil qilib, simmetrik uzish  paydo qiladi. Bu 

bir-biriga  komplementar  uchastkalar  asosini  juftlashishi  hisobiga  yoki  

«yopishqoq» uchlari orqali birlashish tendensiyasiga ega bo„ladi.  

Asoslarning juftlashishi faqatgina  komplementar izchilliklar o„rtasida sodir 

bo„ladi,  shuning  uchun  EcoRI  ta‟sirida  paydo  bo„lgan  AATT-uchlar  masalan  

Hind  III  tomonidan  xosil  qilingan  AGST-uchlar  bilan  qovushmaydi.  Lekin  bir 

restriktaza ta‟sirida xosil qilingan xar qanday DNK bo„laklari (kelib chiqishidan 

qat‟iy  nazar)  komplementar  nukleotidlarning  bir  zanjirli  uchastkalari  orasida 

vodorod bog„lari xosil qilish hisobiga birikishi mumkin. 

Lekin  bunday  juftlashishdan  so„ng  ham  DNK  qo„sh  zanjirining  butunligi 

to„lig„icha  tiklanmaydi  va  fosfodiefir  bog„ida  ikkita  uzilish  qoladi.  Ularni 

tiklash,  ya‟ni  tikish  yoki  ligirlash  uchun  DNK  ligazadan  foydalaniladi. 

Rekombinant  molekulalar  xosil  qilish  ishlarini  ligaza  fermenti  yakunlaydi. 

Bunday  tajribalar  birinchi  marta  1972  yilda  (P.Berg.  AQSH)  bajarilgan  va 

«yopishqoq» uchlar xosil qiluvchi restriktazalar bilan DNK ligazadan birgalikda  

foydalanish  rekombinant  DNK  molekulasi  olishning  umumiy  usullarini 

yaratishda  asos  bo„lib  xizmat  qilishi  ko„rsatilgan.  SHu  laboratoriyada  birinchi 

marta  SV40  virusi  va  E.colining  galaktoza  operonini  tutuvchi 



  bakteriyafagi 

rekombinant DNKga biriktirilgan.