Gemoglobinning tuzilishi va u yordamida kislorod tashish mexanizmi

Gemoglobinning vazifasi
Gemoglobin to'rt qismli tuzilish deb ataladigan oqsil tuzilmasidan iborat. Gemoglobinni tashkil etuvchi to'rtta bo'linmaning har biri halqaga o'xshash tarzda joylashgan bo'lib, temir atomi har bir bo'linmaning markazida gema bilan kovalent bog'langan. Birinchi kislorod molekulasining bog'lanishi gemoglobinning konformatsion o'zgarishiga olib keladi, bu esa kislorodning ikkinchi molekulasini osonroq bog'lanishiga imkon beradi. Kislorodning har bir molekulasi bog'langanligi sababli, u keyingi to'rt molekulani kislorod bilan ishg'ol qilguncha bog'lanishini osonlashtiradi. Buning aksi ham sodir bo'ladi: birinchi kislorod molekulasi dissotsiatsiyalangandan so'ng va to'qimalarga "tushib ketgandan" keyin keyingi kislorod molekulasi tezroq ajraladi. To'rtta gem joylari ishg'ol qilinganda, gemoglobin to'yingan deyiladi. Birdan uchgacha gem joylari ishg'ol qilinganda, gemoglobin qisman to'yingan deyiladi. Shuning uchun qonni bir butun sifatida ko'rib chiqsak, ma'lum bir vaqtda kislorod bilan bog'langan mavjud gem birliklarining foizi gemoglobinning to'yinganligi deb ataladi. Gemoglobinning 100% to'yinganligi tananing barcha eritrotsitlaridagi har bir gem birligi kislorod bilan bog'langanligini anglatadi. Gemoglobin darajasi normal bo'lgan sog'lom odamda gemoglobinning to'yinganligi odatda 95 foizdan 99 foizgacha o'zgaradi.