3. Vaqt birligidagi o`rtacha to`qnashishlar soni va o`rtacha erkin yugurish yo`li
4. Erkin yugurish yo`li uzunligining bosimga va temperaturaga bog`liqligi
Bizga ma`lumki, gaz molekulalarining tezligini kinetik nazariyasining asosiy tenglamasi
Bizga ma`lumki, gaz molekulalarining tezligini kinetik nazariyasining asosiy tenglamasi
deb hisoblanganda molekulalarning tezliklari uchun juda katta son qiymat kelib chiqadi. Xona temperaturasida molekulalar tezligi havo molekulalari uchun 500 m/c va vodorod molekulalari uchun 1800 m/s ga teng bo`lib chiqadi va bu bevosita tajribada tasdiqlangan. Bu qiymatlar kutilmagan darajada katta bo`lib tuyuladi, chunki yuzaki qaraganda yaxshi ma`lum bo`lgan dalillarga zid keladi.
Agar biror tarzda gazning biror qismi isitilsa, shu bilan gazning muvozanati buzilgan bo`ladi. Biroq bundan keyin gaz o`z holicha qo`yilsa, birmuncha vaqt o`tgandan keyin gazning muvozanati tiklanadi, temperatura gazning hamma joyida qaytadan birday bo`lib qoladi. Temperaturaning bunday tenglashishi molekulalarning uzluksiz haraktlari tufayli bo`lishi ravshan. Faqat gazning energiya ko`p bo`lgan joyida energiya ko`chishi ro`y beradi. Bu jarayon issiqlik o`tkazuvchanlik deb ataladi
Agar biror tarzda gazning biror qismi isitilsa, shu bilan gazning muvozanati buzilgan bo`ladi. Biroq bundan keyin gaz o`z holicha qo`yilsa, birmuncha vaqt o`tgandan keyin gazning muvozanati tiklanadi, temperatura gazning hamma joyida qaytadan birday bo`lib qoladi. Temperaturaning bunday tenglashishi molekulalarning uzluksiz haraktlari tufayli bo`lishi ravshan. Faqat gazning energiya ko`p bo`lgan joyida energiya ko`chishi ro`y beradi. Bu jarayon issiqlik o`tkazuvchanlik deb ataladi
Gaz molekulalarining harakat tezliklari katta bo`lsada, issiqlik o`tkazuvchanlik gazlarda juda kichik bo`lishi tajribalarda ko`rilgan.
Gaz molekulalarining harakat tezliklari katta bo`lsada, issiqlik o`tkazuvchanlik gazlarda juda kichik bo`lishi tajribalarda ko`rilgan.
b) Agar biror hajmni egallagan gazga boshqa gazni qo`shsak va bunda butun hajmda bosim va temperatura birday bo`lgan holda aralashmaning konsentrasiyasi bir qismda qolgan boshqa qismlar dagidek ko`proq bo`lsa, biror vaqt o`tgandan keyin aralashmaning butun hajm bo`yicha tarqalishini va gazning bir jinsli bo`lib qolishini tajriba ko`rsatadi.
. Konsentrasiyalarning bunday tenglashishi aralashma molekulalarining bu molekulalar kam bo`lgan yo`nalishda harakati tufayli yuzaga keladi va diffuziya deb ataladi.
. Konsentrasiyalarning bunday tenglashishi aralashma molekulalarining bu molekulalar kam bo`lgan yo`nalishda harakati tufayli yuzaga keladi va diffuziya deb ataladi.
Bunday ko`chish ham molekulalarning harakati tufayli ro`y bergani va bu harakatlarning tezligi esa katta bo`lgani uchun diffuziya juda tez amalga oshishi va demak, konsentrasiya bir ondayoq tenglashishi kerak edi. Biroq tajriba shuni ko`rsatadiki, atmosfera bosimida diffuziya juda sekin jarayon va gaz agar butunlayiga harakatlanmasa, uning aralashishi bir necha sutkaga cho`zilishi mumkin.
Gazning tez harakatlanayotgan qismlaridan sekin harakatlanayotgan qismlariga qo`shilishi natijasida impuls ko`chishi (harakat miqdorining ko`chishi) tufayli biror vaqt o`tgandan keyin gazning butunlay oqish tezligi ham uning hamma qismlarida birday bo`lib qoladi.
Gazning tez harakatlanayotgan qismlaridan sekin harakatlanayotgan qismlariga qo`shilishi natijasida impuls ko`chishi (harakat miqdorining ko`chishi) tufayli biror vaqt o`tgandan keyin gazning butunlay oqish tezligi ham uning hamma qismlarida birday bo`lib qoladi.
Bu hodisa ichki ishqalanish yoki qovushqoqlik deb ataladi. Demak bu jarayonlar molekulalarning tez harakatlanishi tufayli ro`y berishiga qaramay, ko`chish hodisalari shunday sekin amalga oshadi
Bu to`qnashuvlar moolekulalarning erkin harakatlanishiga to`sqinlik qilishi ravshan. Molekulalarning o`zaro ta`siri turli natijalarga olib kelishi mumkin.
Bu to`qnashuvlar moolekulalarning erkin harakatlanishiga to`sqinlik qilishi ravshan. Molekulalarning o`zaro ta`siri turli natijalarga olib kelishi mumkin.
Molekulalarning to`qnashuvi natijasida o`z harakat yo`nalishini o`zgartirish prosessiga molekulalarning sochilishi deyiladi. Molekulaning harakat yo`nalishi boshqa molekula ta`sirida sezilarli burchakka o`zgarishini molekulalarning to`qnashuvi deyiladi.
