G‘arb axborot nazariyalari

 san’at yulduzlari hayoti, NUJ lar hamda fazoviy sivilizatsiyaga daxldor tabiiy insoniy tuyg‘ularga darhol ta’sir etuvchi xabarlarga ruju ko‘rsatmoqdalar. By yosh axborotch­ilar jiddiy o‘ylab ko‘rishi lozim bo‘lgan shubhali intilishdir. By intilish jurnalistika sohasidasida namoyon bo‘luvchi kuchirmakashlikning avj olishiga sabab bo‘lishi mumkin. Ularning tajribali hamkasblari esa, aksincha,tamoyilda ishlashdan butunlay xalos bulolmayapmi­ masalan, qishloq xo‘jaligi, san’at, ma’naviyat va madaniyat sohalariga oid xabarlarda yangilikdan kura ijtimoi­y jihatdan muxim bulmagan oddiy ma’lumotlarni shun­chaki qayd etish hanuz ustuvor. Tajribadan ma’lumki, bu usul bu xildagi, bir xil yo‘nalishdagi rangsiz xabarlar uzatishga olib keladi. Buning mohiyatan (ekspertlar ta’kidl­agan) noxush tomoni ham bor: bir xillilik va andozalil­ik jamiyatdagi ijtimoiy fikrlash tarzi «yakdilli­gi ifodasiga aylanib qolishidir. Holbuki, ijtimoiy­ fikrlash hech qachon va hech qayerda bir xilda, bir
ishda (yagona va andozali) bo‘lgan emas, bo‘lishi qiy­in`xam. Hurfikrlik hap qanday jamiyatdagi ijtimoiy fikrlashning doimiy sifatidir. Hatto eng erkin va demokr­atik matbuot ham ijtimoiy fikrning barcha qirra­ va ranglarini tula aks etgirish imkoniga ega emas. Ayni mana shu hol axborot va yangilikning yagona bir mezonini ishlab chikish muammosini keltirib chiqaradi.
6orom» va < yangilik» tushunchalari jurnalistikada, ida Kayd etilganidek, ayni bir Uodisaning turli nlaridir, ular ma’no va mazmun tarkibiga kura uzaro boglikdir. OAV da axborotni yangiliksiz tasavvurb bulmaydi. Binobarin, axborot axborot uchungina asligi, masodifыy, auamiyatsiz faktlarni emas, ak­a, Uayotdagi eng muUim va ijtimoiy Kiymatga ega voKeaisalar tugrisidagi na’lumomlarni uzatishga buysun­gan bulishi lozыn. Matbuot, radio va televideniye-ning i)Ktimoiy-siyosiy muassasa sifatыdagi asosiy vazifa­si Yam shundan iborat. Xabar berish vouyelikning tabiatina mavjud. Axboriy«Kobik» bilan kurshalgan bu olanning uzi bizga namoyon etgan ramzlar, belgi va ishoralar tizimi (masalan, shakl, Najm, rang, ta’m kabi)gina emas, balki ijtimoiy, inso­niy munosabatlar (yangi mudirning tayinlanishi, yangicha Kalog ning tugilishi, avtomobil xarid kilish kabi)ni Y,am uz ichiga oladi, lekin bular uz Uolicha jurnalыst kizi­ kishi va e’tiboriga loyiK ashyo bulolmaydi Uali. Chunki bular Uayta ishlanishi va bauolanishi lozin bulgan Uon­ashyodir, xom materiallardir. Sunggi yillarda amaliyotga «yangiliklar jurnalistika­ si* («novostnaya jurnalыstika») va «axboriy matbuot» («in­formatsionnaya pressa») kabi navNum ifodalar kirib keldi.«Axboriy matbuot» istilokini amaliyotchilar va naza­riyotchilar turlicha tushunmoydalar. Axboriy matbuot» istiloxini kullashga ruju guzviyligini, biri ikkinchisiz na’nosiz bir narsaga ay­lanishыni yuKorida Uayd etgan edik.
Yearbda «axboriy natbuot» ga uxshash yana bir nunozara­li tushuncha mavjud.