G’affarov Muzaffar Abduraufovich

Maqsad o’quvchilarning intellektual faolligini faollashtirish, tadqiqot ishlari doirasida faol yondashuvini amalga oshirishdir.

Tavsif
G’affarov Muzaffar Abduraufovich
TDTU Akademik litseyi matematika fani o’qituvchisi
Fan :Geometriya
Mavzu: Uchburchak elementlarini yasash. Elementlariga ko’ra uchburchakni yasash
Dars davomiyligi: 80 daqiqa
Foydalanilgan kompyuter dasturlari: Microsoft Word, Paint
Dars - tadqiqot ishi;
1.Uchburchak elementlarini yasash.
2. Elementlariga ko’ra uchburchakni yasash.
Maqsad: O’quvchilarda sirkul va chizg’ich yordamida uchburchak elementlarini yasash, berilgan elementlariga ko’ra uchburchakni yasash bilim ,ko’nikma va malakalarini shakllantirish.
Vazifalar:
Oddiy qurilish muammolarini hal qilish ko'nikmalarini oshirish;
Bilimlarni kompleks qo'llash misolini ko'rsatish;
O'quvchilarning diqqatini, mantiqiy tafakkurini, kuzatishni, muammolarni hal qilishning turli xil variantlarini ko'rish qobiliyatini, taqqoslash, mustaqil tahlil qilish, xulosa chiqarish qobiliyatini rivojlantirish.
Uskunalar: chizg'ich, qalam, sirkul, kalkulyator.
Dars bosqichlari:
1) tashkiliy;
2) aktuallashtirish;
3) muammoli masala;
4) murakkab namunani assimilyatsiya qilish ,bilimlarni qo'llash;
5)yangi o’tilgan mavzu bo’yicha bo'yicha bilim, malaka va ko'nikmalar
6) nazorat va o'z-o'zini nazorat qilish ;natijalar;
7) dars xulosasi:
8) uy vazifasi.
Tashkiliy moment: zarur jihozlar va materiallarning tayyorligini tekshirish; mavzuni va darsning umumiy maqsadini e'lon qilish (o'lchami berilgan doiraga teng kvadrat qurish usulini toping va uning to'g'riligini baholang).
Kerakli bilimlarni yangilash:
Doskada (3 ta darsni chaqiring) - kartalar bo'yicha vazifalar.
· Sm boʻlinmalari boʻlgan oʻlchagichni ishlatmasdan, ushbu segmentni 9 ta teng qismga ajrating? (Tales teoremasini qo'llang)
O nuqtadan a chiziqqa perpendikulyar quring
· Agar kvadratning maydoni 9 sm2 bo'lsa, uning tomonini toping. (Javob 3 sm - bitta yechim) Nima uchun faqat bitta yechim?
· Maydonni o‘lchash uchun qanday birliklar qo‘llaniladi? Misr piramidalarini quruvchilar maydonni qaysi birliklarda o'lchaganlar? To'rtburchakning maydonini toping. (Javob ≈9 kub. 2) Formula bo'yicha aniq topilgan qiymat bilan solishtiring.
· Doira diametri qanday topiladi?
Gipotenuzani toping:
Iloji bo'lsa, oyoqning o'lchamini tanlang:
Raqamlar teng bo'lishi uchun maydon nisbati qanday bo'lishi kerak?
Muammoli savol (kognitiv motivni shakllantirish): Aylanaga teng o'lchamdagi kvadratni qanday qurish mumkin?
Yangi material:
a) “aylana kvadraturasii” iborasining ma’nosi;
b) konstruksiyalar yordamida ushbu muammoni aniq hal qilishning mumkin emasligi (doskadagi "nazariy" nutqi):
= va S = , agar =S bo'lsa, = , shuning uchun r=
Muammoni hal qilish uchun a=r segmentini qurish kerak
d) ushbu muammoni taxminiy hal qilish usullarining mavjudligi
Bosqichlar: - aylana diametrini toping va chizing;
- sirkul va bo'linmasdan o'lchagich yordamida diametrni 9 ta teng qismga bo'ling;
-forma ustida to‘g‘ri burchak yasash;
- burchakning yon tomonlarida, diametrning 8/9 qismiga teng segmentlarni chetga surib qo'ying, rasmni kvadratga to'ldiring;
- aylana radiusini o'lchash, uning maydonini = formula bo'yicha hisoblash;
- kvadrat tomonini S = formulasi bo'yicha uning maydonini hisoblang;
- savolga javob berish uchun: qaysi maydon kattaroq, necha marta?
-xulosa chiqarish uchun: qurilgan
Darsning qisqacha mazmuni: O’quvchilarda sirkul va chizg’ich yordamida uchburchak elementlarini yasash, berilgan elementlariga ko’ra uchburchakni yasash.
1-masala. Tomonlariga ko’ra uchburchak yasang.
Yechilishi. Berilgan kesmalar uzunliklari a,b,c bo’lsin.
1)Ixtiyoriy to’g’ri chiziq chizib , unda uzunligi a ga ten kesmani o’rnatamiz.
2) Sirkulni b kesma kengligida ochib qo’zg’almas uchini a kesmaning uchlaridan biriga qo’yib, radiusi b ga teng aylana chizamiz.
3) Sirkulni c kesma kengligida ochib qo’zg’almas uchini a kesmaning ikkinchi uchiga qo’yib radiusi c ga teng aylana chizamiz.
Radiusi b ga teng va radiusi c ga teng aylanalarning kesishish nuqtasini A bilan , a kesmaning uchlarini B va C bilan belgilaymiz. Hosil bo’lgan ABC uchburchak yasalishi talab qilinayotgan uchburchakdir.
2-masala. Ikki tomoni va shu tomonlardan biriga tushirilgan balandligiga ko’ra uchburchak yasang.
Yechilishi. Tomonlarni ifodalovchi kesmalar a , b ;a tomonga tushirilgan balandlik h bo’lsin.
1)Tekislikda ixtiyoriy to’g’ri chiziq chizamiz va unda uzunligi a ga teng bo’lgan kesmani ajratamiz. Kesmaning uchlari A va B nuqtalarda bo’lsin.
2) Sirkulni b kesma kengligida ochib, markazi A nuqtada, radiusi bga teng aylana chizamiz.
3) A nuqta orqali a kesma yotgan to’g’ri chiziqqa perpendikulyar to’g’ri chiziq o’tkazamiz.
4) Sirkulni h kesma kengligida ochib , markazi A nuqtada, radiusi h ga teng aylana chizamiz. Bu aylana 3- bandda o’tkazilgan perpendikulyar to’g’ri chiziqni P nuqtada kesib o’tsin.
5) P nuqta orqali a kesmaga perpendikulyar to’g’ri chiziq o’tkazamiz. Bu to’g’ri chiziq b radiusli aylanani C nuqtada kesib o’tsin.
Uchlari ABC nuqtalarda bo’lgan uchburchak yasalishi talab qilinayotgan uchburchakdir.
Uyga vazifa. Geometriya 1-qismdan mavzuga doir 1-7 masalalarni ishlash.