G. S. Tursinbayeva, G. M. Duschanova, J. S. Sadinov

Nektardonlar 
о‘zidan qandli suyuqlik - nektardon chiqaradi va 
hasharotlarni jalb etadi. Nektardonlarning 2 tipi bо‘ladi: 
floral
va 
ekstrafloral
.
71

---

31-rasm. Ikkipallali о‘simliklar bezli tuklarining turli tiplari 
(N.A. Aneli, 1975).
72

---

Floral
nektardonlar о‘simlik gulining turli qismlarida: changdon 
asosida, tugunchaning yuqori qismida va asosida, kosachabargda va 
gulqо‘rg‘onda joylashgan. Birurug‘pallali о‘simliklarda nektardonlar 
kо‘p xollarda tuguncha chuqurchasida (septal) joylashgan bо‘lib, 
ularni septal nektardonar deyiladi (32-rasm).
Ekstrafloral
nektardonlar о‘simliklarning vegetativ organlarida – 
bargida, poyasida, gulyonbargida va gulbandda joylashgan. 
Nektarlarni ajratuvchi hujayralar quyuq sitoplazmaga ega bо‘lib, 
modda almashinuvida faol qatnashadi (33-rasm). 
Gidatodalar
deb (yunon. gidor, gidatos - suv; od os - yо‘l) suv va 
suvda erigan tuzlarning maxsus teshikchalar yordamida chiqarilishiga 
aytiladi. Gidatodalar bargning xlorenxima о‘tkazuvchi naylarini hosil 
qiluvchi epitema (yunon. epityema qopqoq) deb ataladigan yupqa 
pardali ujayralardan tashkil topgan. Gidatoda xlorenxima 
tо‘qimalaridan atrofdagi hujayralar bilan ajralgan. Epitemaga ichki 
tomondan suv о‘tkazuvchi traxeidlar orqali keladi va subepidermal 
bо‘shlikda tо‘planadi. О‘sha bо‘shliq ustida suv yorig‘i bо‘lib, uning 
ikkita tutashtiruvchi hujayralari bor, ular mudom ochiq turadi va 
ortiqcha suvni suv yorig‘i orqali tomchilab chiqaradi, bu hodisaga 
guttatsiya (lot. gutta – tomchi) deb ataladi. Guttatsiya hodisasini 
talaygina о‘simliklarda kо‘rish mumkin (masalan, briofillum, fuksiya, 
kolokaziya, 
soyabonguldoshlar, 
atirguldoshlarning 
kо‘pgina 
vakillarida).
73

---