G. S. K u t u m o V a I. I. I n o g a m o V g e o d e z I ya va m a r k s h e y d e r L i k I s h I


 Topografik kartada nuqtaning koordinatalarini aniqlash



Download 6,42 Mb.
Pdf ko'rish
bet124/203
Sana19.05.2023
Hajmi6,42 Mb.
#941315
1   ...   120   121   122   123   124   125   126   127   ...   203
Bog'liq
O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

12.2. Topografik kartada nuqtaning koordinatalarini aniqlash 
Topografik kartada nuqtaning to’g’ri burchakli va geografik koordinatalarini 
aniqlash mumkin.
To’g’ri burchakli koordinatalarni aniqlash. Topografik kartadagi nuqta 
(masalan A) ning to’g’ri burchakli koordinatasini quyidagi formula yordamida 
topish mumkin : 
x
A
= x + ∆x
y
A
= y + ∆y
yoki
x
A
= x

− ∆x′
y
A
= y

− ∆y′
(12.9)
Bu yerda (x) va (y)- koordinatasi aniqlanayotgan nuqta (A) joylashgan 
kvadratning janubi-g’arbiy burchagining koordinatasi, (x’) va ( y’) nuqta joylashgan 
kvadratning shimoli sharqiy burchagining koordinatasi; (∆y),(A) nuqtadan 
kvadratning g’arbiy chizig’igacha tushirilgan perpendikulyar chiziq uzunligi; (∆y’)- 
sharqiy chizig’igacha tushirilgan perpendikulyar chiziq uzunligi; (∆x)- janubiy 
chizig’igacha tushirilgan perpendikulyar chiziq uzunligi; (∆x’)- shimoliy 
chizig’igacha tushirilgan perpendikulyar chiziq uzunligi. (x,y) va (x’, y’) qiymatlari 


196 
kartadan bevosita olinadi, (∆x,∆y) va (∆x’∆y’)qiymatlari kartada sirkul-o’lchagich 
bilan o’lchanib, ko’ndalang masshtab yordamida topiladi. 
(12.1-rasmga qaralsin) 
Masalan A nuqtaning to’g’ri burchakli koordinatasi quyidagiga teng: 
x
A
= 4463 km + 370 m = 4463370 m
y
A
= 11746 km + 320 m = 11746320 m 
x
A
= 4464 km − 630 m = 4463370 m 
yoki
y
A
= 11747 km − 680 m = 11746320 m
Kartada aniqlangan nuqta koordinatasini tekshirib ko’rish uchun hamda karta 
qog’ozining deformatsiyasi natijasida kelib chiqqan xatoni e’tiborga olib nuqta 
koordinatasini aniqroq topish uchun ∆x va ∆y qiymatlarini aniqlash kerak. Bu 
maqsadda quyidagi formuladan foydalaniladi(101-rasmga qaralsin): 
+∆x =
L
l
1
+l
2
∙ l
1
+∆y =
L
l
3
+l
4
∙ l
3
yoki
−∆x′ =
L
l
1
+l
2
∙ l
2
−∆y′ =
L
l
3
+l
4
∙ l
4
} (12.10)
bu yerda L- kvadrat tomonining uzunligi, odatda u topografik kartalarda 1000 
m ga teng bo’ladi. l
1,
l
2,
l
3
val
4
qiymatlari kartada sirkul o’lchagich va ko’ndalang 
masshtab yordamida aniqlanadi.A nuqtaning (60) formula bo’yicha aniqlangan 
tog’ri 
burchakli 
koordinatasi 
quyidagicha 
bo’ladi: 
x
A
= 4463 km +
1000 m
370+632
∙ 370 ≈ 4463369,2 m
y
A
= 11746 km +
1000 m 
326+676
∙ 326 = 11746325,3m
yoki
x
A
= 4464 km −
1000 m
370+632
∙ 632 ≈ 4463369,3 m
y
A
= 11746 km −
1000 m 
326+676
∙ 676 = 11746325,4m
Topografikkartadanuqtaningto’g’riburchaklikoordinatasinisirkulo’lchagichbilano’l
chab, ko’ndalangmasshtabyordamida 0,3mmaniqlikda topish mumkin.Bu aniqlik 
joyda ∆d=0,3×M bo’ladi; bundagi M-karta sonli masshtabining maxrajidagi 
minglar soni. Masalan: 1:10000 masshtabli kartada sonli masshtabning maxrajidagi 


197 
minglar soni 10; demak, bu kartada nuqtaning to’g’ri burchakli koordinatasini 
0,3×10=3 m aniqlikda topish mumkin.

Download 6,42 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   120   121   122   123   124   125   126   127   ...   203




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish