G. R. Akramova

Mehnat jamoasida vujudga kelishi mumkin bo‘lgan konfliktlar

Pedagogik yoki sinf jamoasidagi konfliktning kelib chiqish sabablarini ko‘rib chiqamiz:

Jamoada (sinf jamoasi, mehnat jamoasi va boshqalar) har xil mavqedagi shaxslar o‘rtasidagi kelishmovchiliklar ancha murakkab kechadi. Jamoaning rasmiy va norasmiy yetakchilari va ayrim tengdoshlar orasida kelib chiqadigan kelishmovchiliklarda, agar jismonan kuchli bo‘lsa salbiy xulq-atvori va xatti-harakati bilan o‘z atrofiga o‘ziga o‘xshagan “mushtum zo‘rlar”ni to‘plagan bo‘lsa, sinfdagi jismonan kuchsiz, xavotirlanish darajasi yuqori, qo‘rqoq, o‘ziga ishonchsiz o‘quvchilarni ta’qib qilishi, zo‘rlik bilan o‘ziga bo‘ysundirishi, ularni yomon yo‘llarga boshlashi mumkin.

Ba’zan shunday jismonan kuchli va salbiy yetakchilar, kuchsiz o‘quvchilarga “soliq to‘lash”ga majbur qilingani yoki darsga yaxshi va a’lo baholarga tayyorlanib kelgan o‘quvchilarni qo‘rqitish (yoki haqorat) bilan darsda javob bermaslikka majbur qilinganini eshitib qolamiz, bu yerda albatta sinf rahbari va boshqa o‘qituvchilarning beparvoligi, sinfdagi ichki o‘zaro munosabatlarni nazorat qilmasligi natijasida bunday nizolar kelib chiqadi. Bunday holatning oldi tez olinmasa, jismonan kuchsiz o‘quvchi (yoki o‘quvchilar) uchun yomon oqibatlarga olib kelishi mumkin. 8-v sinf o‘quvchisi jismonan kuchli bo‘lib, u o‘z atrofiga bir nechta tengdoshlarni to‘plab, butun sinf jamoasini o‘ziga bo‘ysundiradi. Ayniqsa, shu sinfdagi “a’lochi” bir nechta o‘quvchini ular ta’qib ostiga olishadi; bu asosan ularni qizlar oldida jismonan va ruhan kamsitish, darsdan keyin – ko‘chadi “jazolash”, pul talab qilish va boshqa yaramas xatti-harakatlar bilan namoyon bo‘lar edi.

Maktab psixologining tashabbusi bilan o‘tkazilgan kichik pedagogik kengash – “konselium”da 8-sinfdagi ahvol muhokama qilinib, quyidagi tadbirlar belgilandi:

1) sinfda yuzaga kelgan kichik guruhchaning a’zolarini, uning asosiy tashkilotchisi va yetakchisi bo‘lgan “S” ismli o‘quvchidan ajratish uchun, uni shu maktabdagi boshqa sinfga o‘tkazish va tezlik bilan ota-onalar yig‘ilishini chaqirish;

2) “S” bilan maktab ma’muriyati, maktab psixolgi suhbat o‘tkazishi va uni o‘z xatti-harakatining oqibatlari bilan ogohlantirishi;

3) “S”ning otasiga o‘g‘lini darsdan so‘ng futbol to‘garagiga qatnashishiga yordam berish tayinlandi (“S” futbolga juda qiziqadi);

4) 8-v sinfda psixologik muhitni yaxshilash, jipslik, hamjixatlikni rivojlantirish uchun kechalar, sayohatlar uyushtirishiga kelishib olindi.