G qarshiboyeva, J. Majidov, A. Sharafitdinov

 

---

44 
3. 2. Maqollarning bola tarbiyasidagi o‘rni va
ahamiyati, uni qo‘llash imkoniyatlari 
 
Maqol xalqning ko‘p asrlar mobaynida ijtimoiy-iqtisodiy, 
siyosiy va madaniy hayotda to‘plagan tajribalari, kuzatishlari asosida 
yuzaga kelgan ixcham, chuqur mazmunga ega bo‘lgan, og‘zaki ijod 
janrlaridan biridir. Asrlar davomida og‘izdan-og‘izga o‘tib kelgan 
maqollar, xalqimizning dunyoqarashi, jamiyatga bo‘lgan munosabati, 
tarixi va ruhiy holatini ifodalaydi.
Dunyoda o‘z maqollariga ega bo‘lmagan xalqning o‘zi yo‘q. 
Chunki har bir xalq hayotiy tajribalarini maqollar shaklida avlodlarga 
qoldiradi. Shuning uchun ham turli xalqlar og‘zaki ijodida mazmun va 
shakl jihatidan bir-biriga yaqin, hamda hamohang maqollar ko‘p 
uchraydi. Maqollar chuqur va mukammal mazmunga ega bo‘lib, 
ularda mehnatkash xalqning donoligi, milliy an’anasi, uzoq asrlik 
hayotiy tajribasi kasb etib turadi. Rus yozuvchisi Tolstoy "Har bir 
maqolda men shu maqolni yaratgan xalq siymosini ko‘raman" deb 
yozadi. 
8
Maqollar ota-bobolarimizning uzoq yillar davomida ko‘rgan 
kechirganlari, tajribalari asosida yuzaga kelgan xulosaviy ibratli 
so‘zlaridir. "Maqol" arabcha "so‘z" degan ma’noni anglatadi. 
Maqollarda fikr aniq, xulosa tugal, ifoda lo‘nda bo‘lishi kerak. Va 
albatta ibratli fikr aytilish talab etiladi, bu ibratli fikr hukm shaklida 
bo‘lishi kerak. Xalq maqollari - boyligimiz. Ota-bobolarimizning 
bizga qoldirgan tarbiyaviy ulkan xazinalaridandir. Maqollarni o‘qib 
o‘rganishimiz, nafaqat yod olishimiz, ko‘nglimiz to‘rida saqlab 
unutmasligimiz lozim. Undan unumli foydalanishimiz, har bir 
gapirayotgan gapimizni ta’sirchanligini oshirib, sermazmunligini 
ta’minlaydi. Maqollarda ko‘pincha so‘zlar ko‘chma ma’noda 
ishlatilgan bo‘ladi. Ularni o‘z ma’nosida tushunsak kutilgan ma’no 
chiqmay qoladi. Masalan,