G niyozov, M. Ahmedova pedagogika tarixidan seminar mashg

Disterverg
Berman
o ‘qituvchilar
tayyorlash
maktabi
direktorligi
vazifasidan
bo‘shatiladi.
Uning olib
borgan
pedagogik
faoliyati
hukumat
doirasidagi
kishilarga
m a’qul
bo‘lmaydi.
1848-yil
Disterverg
□herkovlarning
maktab usti-
dan vasiylik
qilishini tu-
gatish va mak­
tab ustidan
nazorat qi-
iishni ruho-
niyga topshir-
m asdan,
m utaxassis-
pedagogga
topshirishni
talab qilib
chiqadi.
1850-yilda
1851-yil
1854-yildan
Disterverg
«Pedagogika
1859-yilgacha
dadillik bilan
yillik jurnali»
Disterverg
ochiq aytgan
degan to ‘plam
z o ‘r g ‘ayrat
fikrlaridan
chiqarib tu-
bilan maktab
hukumat va
radi. Bujur-
o £qituvchilariga
nemis jamiyati nalda reaksion
yangi uslubiy
norozi bo‘l-
kuchlarni
q o ‘llanm alar
ganligi bois
dadil fosh
yaratadi. Yangi
iste’foga
qilib boradi.
darsliklar
chiqadi.
Yana faoliya-
ustida izlanish
tini davom
olib boradi.
ettiradi.
Buni yodda saqlang!
Disterverg tarbiyaning oliy maqsadini shunday belgilaydi, bu haqiqatga, bu
go‘zallikka va yaxshilikka xizmat qilishga qaratilgan tashabbuskorlik. Tarbiya
to ‘g ‘risidagi fanning asosi bu psixologiya fani deydi.
D isterverg aqliy t a ’lim ning asosiy vazifasi, bolalarning 
intellektual kuchlarini va qobiliyatlarini o ‘stirishdan iboratdir, deb 
hisoblaydi. U m u m a n so f rasm iy t a ’lim b o ‘lm ay d i, lek in
o 4quvchining o ‘zi mustaqil olgan bilimlari va malakalarigina 
qimmatlidir, deb uqtiradi.
Distervergni pedagogikani rivojlantirishda tutgan o ‘rni
Disterverg rivojlanib boruvchi ta ’lim didaktikasini yaratdi, 
bu didaktikaning asosiy talablarini ta’limning 33 qonuni va qoidasini 
bayon qilib berdi.
Disterverg taklif qilgan ko'rsatmali ta ’lim:
1. Yaqindan — uzoqqa;
120

---

2. Oddiy narsalardan — murakkab narsalarga;
3. Osonroq narsalardan — qiyinroq narsalarga;
4. M a’lum narsadan — nom a’lum narsaga
o ‘tish kerak degan qoidalar bilan bogiangan ta ’limdir.
U mustahkam o ‘zlashtirishga o ‘sha vaqtdayoq ko‘p e ’tibor 
beradi. « 0 ‘quvchilar o ‘rganib olgan narsalarni unutib qo ‘ymaslik- 
lariga harakat qil» degan qoidani ilgari suradi, ya’ni o‘tilgan mavzu, 
material ni esdan chiqib qolmasligi uchun tez-tez qaytarib turishni 
maslahat beradi. Distervergning qoidalaridan biri «Asoslarni 
o ‘rganishda shoshilma» deydi. Distervergning fikricha, yaxshi 
o ‘qituvchi o ‘z fanini mukammal egallab olgan b o iish i ham da o ‘z 
kasbini va bolalarini sevishi kerak. « 0 ‘qituvchi muttasil o ‘z ustida 
ishlashi lozim, shundagina u o ‘quvchilarini bilim egallashiga 
matonat bilan yondashadi, o ‘z yoMida uchraydigan qiyinchiliklarni 
yenga oladigan qilib tarbiyalaydi. U o ‘qituvchining mustahkam 
iroda kuchi katta tarbiyaviy ahamiyatga ega ekanligini ta ’kidlaydi. 
0 ‘qituvchi qattiqqo‘1, talabchan bo‘lishi bilan birga adolatli bo‘lishi 
zarur, shundagina o ‘quvchilar orasida obro‘ qozonish mumkin» 
deb yozadi u.
Distervergning rivojlantirib boruvchi ta’lim didaktikasi va uning 
darsliklari boshlang‘ich ta’lim maktablarini taraqqiy ettirishda katta 
ta ’sir ko‘rsatdi. Uning g‘oyalari XIX asr o ‘rtalarida Rossiyada ham 
keng tarqaldi.
XX 
asr boshlarida G D R da H ukum at tom onidan «Disterverg 
nomidagi medal» ta ’sis qilinib, buyuk pedagogning hurm ati 
munosib baholandi. Bugunga kelib G erm aniyada eng yaxshi 
o ‘qituvchi va xalq maorifi xodimlari shu medal bilan mukofotlanadi, 
G D R da Disterverg asarlarini to ‘la to ‘plami nashr qilindi.