G. N. Najmiddinova O’. U. Qurbonova

9.2. Jahon mamlakatlarida o’qituvchilarni ishga qabul qilish  
 
Vazifaga  kirishish.  Yangi  o‘qituvchi  uchun  dastlabki  bir  necha  yil  og‘ir 
kechishi  mumkin.  Bir  qancha  davlatlarda  (Avstriya,  Belgiya,  Angliya,  Daniya, 
Fransiya,  Germaniya,  Gretsiya,  Irlandiya,  Italiya,  Shotlandiya,  Shvetsariya)  yangi 
o‘qituvchini  dastlabki  tayyorgarlik  kursini  muvaffaqiyatli  yakunlab,  ishga  kirish 
arafasida baholash davri mavjud.   
Avstriyada  sinov  muddati  bir  yildan  iborat.  Maktab  xodimi  yangi 
o‘qituvchining  faoliyatini  kuzatib  borishga  javobgar  hisoblanadi.  Yangi  o‘qituvchi 
yil  davomida haftada bir marta pedinstitutga  qatnash imkoniyatiga  ega.  
U  bu  muddatni  qay  darajada  muvaffaqiyatli  o‘tkazganini  maktab  jamoasi, 
ilmiy  mudir, maktab inspektori va pedinstitut  xodimi hal  qiladilar.   
Belgiyada  o‘qituvchi  stajyor bo‘lgunga qadar, 240 kun vaqtinchalik o‘qituvchi 
bo‘lib  ishlashi  lozim.  Stajirovka  yana  bir  yilni  o‘z  ichiga  oladi.  Bir  yildan  so‘ng 
stajyor  faoliyatini  ilmiy  mudir  hamda  maktab  inspektori  baholaydi.  Ilmiy  mudir  va 
maktab  inspektori  bayonotiga  asosan  mazkur  o‘qituvchining  lavozimiga  loyiq 
ekanligi  yoki  sinov  muddatini  yana  biron  yilga  uzaytirish  lozimligi  yoxud  uning 
faoliyati  umuman  qoniqarsiz  ekanligi  hal  qilinadi.  Germaniyada  sinov  muddati 
bo‘lg‘usi o‘qituvchining  kasbiy tayyorgarlik  darajasiga  qarab belgilanadi.   
6  daraja  mavjud:  1  —  eng  yuqori,  5  yoki  6  qoniqarsiz.  O‘qituvchi  birinchi 
darajada 12 oy sinov muddatida faoliyat  yuritadi,  2 — 15 oy, 3 — ikki yil.   
Maktab  inspektori  ilmiy  mudir  qarashlariga  asosan  sinov  muddati  nechog‘li 
samarali  o‘tganligi  haqida qaror qabul qiladi.   
Daniyada  sinov  muddati  ikki  yil  davom  etadi.  Yakuniy  qaror  asosan  ilmiy 
mudir  axboroti  asosida  maktab  kengashi  tomonidan  qabul  qilinadi.  Gretsiyada 
pedagogik  faoliyatning  dastlabki  ikki  yili  sinov  muddati  hisoblanadi.  Shundan 
so‘ng  o‘qituvchi  maktab  maslahatchilari  tomonidan  baholanadi.  Baho  ijobiy 
bo‘lgan taqdirda o‘qituvchi o‘z vazifasida doimiy qoldiriladi.   
Shotlandiyada  yangi  o‘qituvchi  ta‘limga  muvofiq  kursni  tugatgach  hamda 
UO‘Kning  shartli  ruxsati  bilan  o‘qituvchi  hisoblanadi.  To‘liq  ro‘yxatdan  o‘tish 
faqatgina  ikki  yillik  sinov muddatidan so‘ng amalga oshiriladi.