G. M. K. Djabbarova, Z. A. Mamatova, U. R. Yusupova, I. I. Karimova, S. O. Mirzakulov oliy nerv faoliyati va



Download 3,11 Mb.
Pdf ko'rish
bet19/126
Sana25.02.2022
Hajmi3,11 Mb.
#463247
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   126
Bog'liq
fayl 1865 20210918

 
 
 
 
13-rasm. Afferent (a) va 
oraliq (b) neyronlar, c – 
oraliq neyronning elektron 
surati 
4. Sekretor neyronlar 
qonga ajralib chiqadigan va turli a‘zo va tizimlarni 
(gipotalamus va gipofiz neyronlari) gumoral boshqaradigan turli gormonlarni ishlab 
chiqaradi. 
Vazifasiga ko‗ra maxsuslashgan neyronlar zanjiridan reflektor yoyi tuziladi: 
oddiy (ikki neyronli, monosinaptik) va juda murakkab (polisinaptik). Neyronlarni 
sinapslar, ko‗pincha kimyoviy sinapslar bog‗laydi. Axborotni sinaps orqali 
uzatadigan neyron 
presinaptik; 
axborotni qabul qiladigan neyron
postsinaptik
 
deyiladi. 
1.6. Gliya hujayralari: turlari va vazifalari 
Asab tizimidagi neyronlar tayanch va yordamchi hujayralar bilan o‗ralgan 
bo‗lib, ular 
gliya 
(yunon. «
glia
» - yelim) hujayralari deb ataladi. Gliya 
hujayralarining soni neyronlar sonidan 5-10 marta ortiq bo‗ladi.
Neyrogliya hujayralari miya to‗qimasidagi barcha tomir kapillyar tarmog‗ini 
zich o‗rab oladi. Tomirlarning juda oz qismigina (15% atrofida) ochiq qoladi. Gliya 
hujayralarining o‗simtalari bir tomondan neyronda, ikkinchi tomondan qon 


36 
tomirlarida joylashishi mumkin. Bu ularning ozuqa moddalar va kislorodni qondan 
asab hujayrasiga uzatishda muhim rol o‗ynashini ko‗rsatadi.
Neyrogliya hujayralari ba‘zida neyronning sezgir va nozik tuzilmalarini turli 
fizik ta‘sirotlardan himoya qiladigan gidrodinamik yostiq vazifasini ham bajaradi, 
deb hisoblashadi. Oxirgi vaqtlarda ushbu hujayralarning miyaning shartli reflektor 
faoliyatida va xotira mexanizmida qatnashishi to‗g‗risida ma‘lumotlar ham paydo 
bo‗ldi.
Shunday qilib, «neyron – neyrogliya» tizimi doimo o‗zgarib turadigan 
muvozanatda bo‗ladi. Biroq, miyada kechadigan ushbu jarayonlarda, so‗zsiz 
neyronlar ustunlik qiladi, va ular o‗zining ustunligidan foydalanib neyrogliyadan 
o‗ziga kerakli hamma narsani tortib oladi.
Gliya hujayralari (gliositlar, gliya hujayralari) bir necha tipga bo‗linadi. 
Hujayralarning uchta tipi - 
oligodendrositlar

astrositlar 
va 
ependim hujayralar 
– 
neyrogliya hujayralariga
kiradi, ya‘ni ular bilan neyronning kelib chiqishida 
umumiylik bor, biroq ulardan farqli o‗laroq, ular regenerasiyalanadi. 
Mikrogliya 
hujayralari qon oqish yo‗lidanmiya to‗qimasiga migrasiyalangan makrofaglar 
hisoblanadi (14-rasm).

Download 3,11 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   126




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish