G. M. K. Djabbarova, Z. A. Mamatova, U. R. Yusupova, I. I. Karimova, S. O. Mirzakulov oliy nerv faoliyati va



Download 3,11 Mb.
Pdf ko'rish
bet61/126
Sana25.02.2022
Hajmi3,11 Mb.
#463247
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   126
Bog'liq
fayl 1865 20210918

3.1. Simpatik asab tizimi 
Simpatik asab tizimi tuzilishi bo‗yicha markaziy (orqa miyada joylashgan) va 
periferik (ko‗p sonli shoxlar va tugunchalarni o‗z ichiga olgan) qismlardan iborat. 
Uning markaziy qismi bo‗lib, orqa miya kulrang moddasining yon shoxlarida 
joylashgan simpatik yadro hisoblanadi. Bu yadro birinchi ko‗krak segmentidan 
boshlanib, bel segmentlarigacha tushadi va avtonom asab tizimining torako–lyumbal 
bo‗limini tashkil qiladi. Simpatik tolalar, bu markazdan, tegishli orqa miya 
segmentlarining oldingi ildizlari orqali orqa miya neyronlarining o‗simtalari bilan 
birga chiqadi. Simpatik yadro ancha kichik multipolyar hujayralardan tuzilgan, bu 
neyronlarning dendritlari orqa miyaning o‗zida tarqaladi. Preganglionar tolalar deb 
ataladigan ingichka mielinli aksonlar orqa miyadan chiqib, umurtqaoldi 
(paravertibral) yoki umurtqadan oldingi (prevertebral) tugunlarda tugaydi. Bu 
aksonlardan qo‗zg‗alishni o‗tish tezligi 20 
ms
dan oshmaydi. 
Periferik qismini simpatik tugunlar va ularga aloqador afferent va efferent 
tolalar tashkil qiladi. Umurtqaoldi tugunlar, bosh chanog‗i asosidan, to 
dumg‗azagacha tushgan, umurtqaning ikki yonida yotuvchi o‗ng va chap simpatik 
ustunlarni hosil qiladi. Ustunlar tarkibidagi tugunlar bir–biriga komissuralar 
yordamida, orqa miya asablari bilan esa oq va kulrang tarmoqlar yordamida 


99 
bog‗lanadi. Oq tarmoq orqali ganglionar–oldi (preganglionar) tola tuguniga kirib, 
effektor neyron bilan tutashishi mumkin. Unda effektor neyronning aksoni 
(ganglionarketi (postganglionar) tola) kulrang tarmoq orqali orqa miyaga qaytadi va 
oldingi ildiz tarkibida uzilmasdan ishchi a‘zoga yetadi. Tugunlarda ganglionaroldi 
tolalar bilan tutashgan neyronlar aksonlarining anchagina qismi kichik tutamlarga 
yig‗ilib, ko‗krak qafasi, qorin bo‗shlig‗i va chanoq a‘zolarini innervasiyalaydi (38-
rasm).
Ganglionar oldi simpatik tolalarning bir qismi, umurtqa oldi tugunlarida 
uzilmasdan, prevertebral tugunlarga yetib boradi va bu yerda, effektor neyronlar bilan 
tutashadi. 
Umurtqadan 
oldingi 
tugunlar 
umurtqadan 
ancha 
narida 
innervasiyalanadigan a‘zoga yaqin joylashgan. Shuning uchun, ularga yetib kelgan

Download 3,11 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   126




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish